Uzależnienie
Uzależnienie - nabyty stan zaburzenia zdrowia psychicznego albo psychicznego i fizycznego, który charakteryzuje się okresowym lub stałym przymusem wykonywania określonej czynności lub zażywania psychoaktywnej substancji chemicznej.
Jak działa uzależnienie?
Uzależnienia opierają się na ewolucyjnie wykształconym układzie nagrody, który ma nas motywować do działań sprzyjających przeżyciu i przekazaniu swoich genów. To dzięki niemu czujemy satysfakcję po zwaleniu konia, udanym stosunku seksualnym czy sytym posiłku. Problem w tym, że mechanizm nie jest doskonały i ulega wypaczeniu.
Przełomem w zrozumieniu uzależnień była teoria wysunięta przez prof. Gaetano Di Chiarę.
Dzieli ona nagrodę na dwie fazy:
- aktywnego poszukiwania
- pasywnego zaspokojenia
Przykład: Poszukiwanie jedzenia (1) i uczucie sytości (2). Poszukiwanie samicy (1) i spełnienie po udanym seksie (2). Pójście na zakupy (1) i powrót z torbą pełną produktów (2).
Problem w tym, że faza druga ulega osłabieniu przez przyzwyczajenie, staje się coraz mniej atrakcyjna. Natomiast pierwsza faza nie traci na swojej sile. Powoduje to, że nadal poszukujemy tej samej przyjemności, ale coraz trudniej nam ją zaspokoić. Dlatego sięgamy po coraz więcej, więcej i więcej. To działa przy uzależnieniu od seksu, internetu, hazardu, zakupów i wielu innych.
Świetnie jest to pokazane w filmie krótkometrażowym "Nuggets" (nie wymaga znajomości angielskiego): https://www.youtube.com/watch?v=HUngLgGRJpo
Co uzależnia?
Są różne rodzaje uzależnienia. Może być fizjologiczne, w którym występuje silna potrzeba zażywania danej substancji (np. alkohol, nikotyna). Może by psychiczne, w którym następuje silna potrzeba wykonywania danej czynności (np. masturbacja, słuchanie muzyki).
Trudno porzucić uzależnienie
Przy uzależnieniu fizjologicznym zaprzestanie zażywania substancji może powodować szereg skutków ubocznych (np. bóle, biegunki, uczucie zimna, wymioty, drżenia mięśni, bezsenność, "zespół odstawienia"). Leczenie uzależnień fizjologicznych przy dzisiejszej wiedzy medycznej jest coraz łatwiejsze. Istnieją odpowiednie leki zapobiegające negatywnym skutkom odstawienia. Dlatego warto sięgnąć po pomoc lekarską.
Przy uzależnieniu psychicznym oczekiwanie, że ktoś po prostu przestanie, jest porównywalne do frazesów, że osoba cierpiąca na depresję powinna wziąć się w garść. Uzależnienie jest zakodowane w układzie nagrody, który w mózgu ma bardzo wysoki priorytet. To jest często "silniejsze od człowieka". Można to porównać do próby powstrzymania odruchów wymiotnych. Reakcja organizmu jest ponad wolą.
Z tych powodów nieczęsto zdarzają się przypadki "samowyleczenia". Charakterystyczne jest podejmowanie decyzji o zaprzestaniu uzależnienia, a po pewnym czasie wracanie do niego. Pokonanie tego wymaga jasnej woli chorego i często także uczęszczania na terapię.
Zobacz też
MiauBlog:
- Dobrowolne nie znaczy dobre
- Dzieci wychowane przez algorytm
- Toksyczna używka - media społecznościowe
- Zrozumieć perswazyjne technologie
MruczekWiki:
Nawigacja (psychologia)
