Wielka piątka (psychologia)

Artykuł został oznaczony jako rzetelny
Z MruczekWiki

Wielka piątka - model osobowości składający się z pięciu czynników autorstwa Paula Costy i Roberta McCrae. To trochę coś jak enneagram i socjonika z tą różnicą, że ma większe oparcie w nauce.

Założenia

Model wielkiej piątki zakłada, że pewne cechy są u nas dziedziczone, są kwestią genetyczną i przez całe życie pozostają niezmienne. Te czynniki są uniwersalne. Nie zależą od rejonu czy kultury.

Elementy wielkiej piątki

Model wyróżnia 5 elementów osobowości[1][2].

Neurotyczność vs stałość emocjonalna

Ten wskaźnik bada podatność na trudne emocje takie jak stres, lęk, zmieszanie, poczucie winy, gniew. Osoby o wysokiej neurotyczności mają zwykle trudności adaptacyjne w nowym otoczeniu oraz są bardziej narażone na zaburzenia lękowe (np. fobię społeczną) i depresję. Osoby z przeciwnego bieguna z kolei cechuje spokój, stała samoocena, zrównoważenie.

Należy jednak pamiętać, że wskaźnik ten dotyczy jednostek zdrowych. Nawet jeśli ktoś ma wysoką neurotyczność w Wielkiej Piątce, przyjmuje się, że to nadal jest norma, która nie wymaga z automatu leczenia. Do diagnozowania zaburzeń psychicznych, w których poziom lęku uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie, są przeznaczone inne kwestionariusze.

Chociaż wysoka neurotyczność mogłaby się wydawać jednoznacznie negatywna, posiada ona pewne plusy. Osoby neurotyczne:

  • szybciej dostrzegają sygnały zagrożenia, dzięki czemu mogą im przeciwdziałać, zanim będzie za późno
  • w firmie stanowią ważne ogniwo podejmowania decyzji, które potrafi wskazać, co może pójść nie tak. Dzięki temu można przygotować plan B.

Osobom neurotycznym zwykle trudno jest zaakceptować swoją cechę charakteru, ale odpowiednie korzystanie z niej, może stać się w pewnych sytuacjach atutem. Warto nauczyć się traktować reakcje fizjologiczne swojego organizmu z pewnym dystansem, jako dodatkową informację (np. "Oho, mój organizm szykuje się do walki!").

Media popularne często twierdzą, że stres jest dla ludzi zabójczy, co nie jest prawdą. Z naukowego punktu widzenia dyskusyjne jest, czy taka emocja w ogóle istnieje! Do worka stres wrzucamy bardzo różne stany emocjonalne, które znacząco się od siebie różnią (strach, lęk, agresja itp.).

Zespół kierowany przez dr Abiolę Keller z University of Wisconsin odkrył, że zabójczy dla ludzi nie jest sam stres, tylko... przekonanie, że stres jest zabójczy. Osoby, które twierdziły, że często doświadczają stresu i jednocześnie wierzyły, że ma on na nie zły wpływ, faktycznie umierały przedwcześnie. Ale wśród osób, które deklarowały częsty stres, jednak nie widziały w nim skrytego zabójcy, taka zależność nie wystąpiła.

Dlaczego? Jest na ten temat kilka hipotez:

  • Działa tu efekt nocebo (odwrotność placebo). Silna wiara w to, że coś nam szkodzi, sprawia, że faktycznie pogarsza się nasz stan zdrowia
  • Ludzie poddani ciągłemu stresowi i wierzący w jego szkodliwość, dopatrują się w tym źródła swoich problemów, zaniedbując inne aspekty dbania o siebie (np. zdrowa dieta, aktywność fizyczna)
  • Ludzie, zamiast uczyć się współpracować ze stresem, próbują na wszelkie sposoby go zwalczyć, przez co są skłonni szukać rozwiązania w używkach (np. alkohol, papierosy, marihuana).

Ekstrawersja vs Introwersja

Ten wskaźnik bada siłę zapotrzebowania na kontakty międzyludzkie, wigor, energię i potrzebę poszukiwania nowych doznań. Osoby introwertyczne potrzebują więcej samotności, unikają częstych relacji społecznych. Na zewnątrz wyglądają na spokojniejszych niż ekstrawertycy.

Otwartość na doświadczenie

Ten wskaźnik bada ciekawość oraz gotowość do przyjmowania nowych pomysłów, doświadczeń i wartości. Osoby o niskiej otwartości będą preferować wypróbowane i stare ścieżki. Ta cecha jest skorelowana z poglądami politycznymi. Osoby o wysokiej otwartości, częściej są bardziej lewicowe, zaś osoby o niskiej otwartości - prawicowe.

Ugodowość vs antagonizm

Ten wskaźnik bada podejście do innych ludzi. Osoby ugodowe są skromne, prostolinijne, altruistyczne, skłonne do ustępstw, kompromisów i poświęceń. Są zwykle postrzegane jako przewidywalne i życzliwe. Antagoniści nie przywiązują większej uwagi do innych. Wykorzystują ich, manipulują i porzucają bez większego bólu. Nie ufają innym.

Sumienność vs nieukierunkowanie

Ten wskaźnik bada stopień zorganizowania, pracowitości i wytrwałości w dążeniu do celu. Sumienność sprzyja ciężkiej pracy i rozważnemu planowaniu. Może przerodzić się w perfekcjonizm. Nieukierunkowanie z kolei sprzyjają wygodnictwu i lenistwu.

Test osobowości

Bezpłatny test osobowości jest dostępny na stronie http://www.outofservice.com/bigfive/ Wypełniając go przy okazji pomagamy w badaniach naukowych. Niestety nie ma dostępnej polskiej wersji językowej.

W teście należy odpowiedzieć na pytania w skali od 1 do 5:

  1. Zupełnie się nie zgadzam
  2. Nie zgadzam się
  3. Po środku
  4. Zgadzam się
  5. W zupełności się zgadzam

W polu wyboru w górnym opisie możemy zdecydować, czy oceniamy tylko siebie, czy chcemy od razu porównać siebie do innej osoby.

W teście nie ma prawidłowych i błędnych odpowiedzi. Zaznaczaj szczerze, przemyśl sprawę.

Poniżej tłumaczenie w wykonaniu redaktorów Mruczek Wiki

Parametr Oryginał Parametr Tłumaczenie
I see myself as someone who... Widzę siebie jako osobę która...
1 ...Is talkative 1 ...jest rozmowna
2 ...Tends to find fault with others 2 ...jest skłonna obwiniać innych
3 ...Does a thorough job 3 ...wykonuje dokładnie pracę
4 ...Is depressed, blue 4 ...jest depresyjna, przygnębiona
5 ...Is original, comes up with new ideas 5 ...jest oryginalna, tworzy nowe pomysły i koncepcje
6 ...Is reserved 6 ...jest powściągliwa, zdystansowana
7 ...Is helpful and unselfish with others 7 ...jest pomocna i altruistyczna
8 ...Can be somewhat careless 8 ...może być czasem niedbała
9 ...Is relaxed, handles stress well 9 ...jest wewnętrznie spokojna, odporna na stres
10 ...Is curious about many different things 10 ...jest ciekawa wielu rzeczy
11 ...Is full of energy 11 ...jest pełna energii
12 ...Starts quarrels with others 12 ...rozpoczyna kłótnie z innymi
13 ...Is a reliable worker 13 ...jest solidnym, sumiennym pracownikiem
14 ...Can be tense 14 ...może być spięta, sztywna
15 ...Is ingenious, a deep thinker 15 ...jest pomysłowym, głębokim myślicielem
16 ...Generates a lot of enthusiasm 16 ...tworzy duży entuzjazm
17 ...Has a forgiving nature 17 ...jest wyrozumiała z natury (łatwo wybacza)
18 ...Tends to be disorganized 18 ...jest niezorganizowana
19 ...Worries a lot 19 ...dużo się martwi
20 ...Has an active imagination 20 ...ma bogatą wyobraźnię
21 ...Tends to be quiet 21 ...jest cicha
22 ...Is generally trusting 22 ...zwykle ufa
23 ...Tends to be lazy 23 ...jest leniwa
24 ...Is emotionally stable, not easily upset 24 ...jest stabilna emocjonalnie, trudno wpadająca w zdenerwowanie
25 ...Is inventive 25 ...jest pomysłowa
26 ...Has an assertive personality 26 ...jest asertywna (łatwo odmawia)
27 ...Can be cold and aloof 27 ...może być zimna i na uboczu
28 ...Perseveres until the task is finished 28 ...wytrwa do końca zadania
29 ...Can be moody 29 ...może być kapryśna
30 ...Values artistic, aesthetic experiences 30 ...ceni sztukę i estetyczne doświadczenia
31 ...Is sometimes shy, inhibited 31 ...jest czasem cicha i pohamowana
32 ...Is considerate and kind to almost everyone 32 ...jest taktowna i uprzejma wobec prawie wszystkich
33 ...Does things efficiently 33 ...robi rzeczy sprawnie
34 ...Remains calm in tense situations 34 ...zachowuje spokój w napiętych sytuacjach
35 ...Prefers work that is routine 35 ...preferuje rutynową pracę
36 ...Is outgoing, sociable 36 ...jest otwarta, towarzyska
37 ...Is sometimes rude to others 37 ...jest czasem niegrzeczna wobec innych
38 ...Makes plans and follows through with them 38 ...robi plany i podąża za nimi
39 ...Gets nervous easily 39 ...łatwo się denerwuje
40 ...Likes to reflect, play with ideas 40 ...lubi rozmyślać i rozważać różne koncepcje
41 ...Has few artistic interests 41 ...ma niewiele zainteresowań artystycznych
42 ...Likes to cooperate with others 42 ...lubi współpracować z innymi
43 ...Is easily distracted 43 ...łatwo się rozprasza
44 ...Is sophisticated in art, music, or literature 44 ...czuje się wyrafinowana w sztuce, muzyce lub literaturze
45 ...Is politically liberal 45 ...jest politycznie liberalna
46 ...Has high self-esteem 46 ...ma wysoką samoocenę
Your gender - Female, Male Twoja płeć - kobieta, mężczyzna
If you choose to rate another person, what is their gender? Jeśli wybrano drugą osobę, jaka jest jej płeć?
How old are you? Ile masz lat?
If you choose to rate another person, how old are they? (Enter your best guess if you do not know.) Jeśli wybrano drugą osobę, ile ona ma lat? (wpisz najbardziej prawdopodobny wiek, jeśli nie znasz dokładnego)

Dalsze pytania są opcjonalne.

Wyniki userów

Pochwal się swoim wynikiem w poniższej galerii! :)

Zobacz też

Przypisy