IPA/Pomoc/Język polski
Poniższe tabele pokazują, w jaki sposób transkrybowana jest polska wymowa w artykułach na MruczekWiki oraz w Mruczeksłowniku przy użyciu międzynarodowego alfabetu fonetycznego (IPA).
Transkrypcja ta jest transkrypcją fonemiczną i nie uwzględnia alofonów bądź bardziej dokładnych cech artykulacyjnych, które jednak nie wpływają na odróżnianie poszczególnych fonemów. Dokładniejszą transkrypcję można umieścić w nawiasach kwadratowych, jeżeli jest ona pożądana.
| IPA | Zapis | Przykłady | Uwagi |
|---|---|---|---|
| b | b | bardzo | |
| d | d | dawno | |
| d͡z | dz | dzban | |
| d͡ʑ | dź, dz(i) | dziadek | |
| d͡ʐ | dż | Dżakarta | |
| f | f | foka | |
| ɡ | g | grać | |
| x | ch, h | chleb | [1] |
| j | j, i | jak | |
| k | k | krowa | |
| l | l | lampa | |
| w | ł | ładny | [2] |
| m | m | morze | |
| n | n | nad | |
| ɲ | ń, n(i) | nie | |
| p | p | policja | |
| r | r | różowy | |
| s | s | smak | |
| ɕ | ś, s(i) | Jaś | |
| ʂ | sz | szybko | |
| t | t | tak | |
| t͡s | c | całkiem | |
| t͡ɕ | ć, c(i) | cierpki | |
| t͡ʂ | cz | czy | |
| v | w | wartość | |
| z | z | zebra | |
| ʑ | ź, z(i) | ziarno | |
| ʐ | ż, rz | rzadko | [3] |
| IPA | Zapis | Przykłady | Uwagi |
|---|---|---|---|
| a | a | tam | [4] |
| ɛ | e | krem | |
| i | i | piwo | |
| ɔ | o | rok | |
| u | u, ó | duży | |
| ɨ | y | my |
| IPA | Zapis | Przykłady | Uwagi |
|---|---|---|---|
| ɔ̃ | ą | wąż | [5][6] |
| ɛ̃ | ę | część | [5][7] |
| IPA | Opis |
|---|---|
| ˈ | Akcent główny (umieszczany przed akcentowaną sylabą), zazwyczaj przedostatnia sylaba wyrazu. |
| ˌ | Akcent poboczny. |
| . | Podział na sylaby. |
Uwagi:
- ↑ W niektórych dialektach wschodnich oraz górnośląskich litera ⟨h⟩ reprezentuje fonem /ɦ/ (dźwięczne ⟨h⟩). W standardowej polszczyźnie ⟨h⟩ oraz ⟨ch⟩ reprezentują jeden fonem: /x/.
- ↑ W niektórych dialektach /l/ tam, gdzie zapisywane za pomocą ⟨ł⟩ wymawiane jest jako spółgłoska lateralna welaryzowana [ɫ̪], tak zwane "aktorskie Ł".
- ↑ Gdy zapisywane jako dwuznak ⟨rz⟩ to na niektórych obszarach część osób posiada fonem /r̝/, który kontrastuje zarówno z /r/, jak i /ʐ/. Wymawiany jest wówczas jak ⟨ř⟩ w języku czeskim. Większość Polaków łączy ten fonem z /ʐ/ i wymawia [ʐ], jak w standardowej polszczyźnie; osoby utrzymujące rozróżnienie (przeważnie osoby starsze) sporadycznie też to robią.
- ↑ W języku polskim /a/ jest samogłoską otwartą centralną, w precyzyjnej, bardzo wąskiej transkrypcji zapisywanej [ä]. Ze względów praktycznych pomija się jednak diakrytyk centralizacji.
- ↑ 5,0 5,1 Samogłoski nosowe /ɔ̃/ i /ɛ̃/ fonetycznie składają się ze zwykłej samogłoski ustnej, po której następuje element nosowy. Fonetycznie są więc one formalnie dyftongami nosowymi. Elementem nosowym w dyftongach nosowych jest:
- [n] przed /t/, /d/, /t͡s/, /d͡z/, /t͡ʂ/, /d͡ʐ/: kąt [kɔnt],
- [ɲ] przed /t͡ɕ/, /d͡ʑ/: pięć [pʲɛɲt͡ɕ],
- [ŋ] przed /k/, /ɡ/, /x/: ręka [ˈrɛŋka],
- [m] przed /p/, /b/: gęba [ˈɡɛmba],
- [w̃] przed /s/, /z/, /ʂ/, /ʐ/: wąż [vɔw̃ʂ],
- [j̃] przed /ɕ/, /ʑ/: gęś [ɡɛj̃ɕ].
- ↑ /ɔ̃/ w wygłosie wyrazu posiada wymowę [ɔw̃]: są [sɔw̃].
- ↑ /ɛ̃/ w wygłosie wyrazu traci bądź znacznie osłabia swoją nazalizację: się [ɕɛ] lub (rzadziej) [ɕɛ̃].
Linki zewnętrzne
- PolFon – interaktywna strona poświęcona polskiej fonetyce, zawierająca głoski (spółgłoski i samogłoski) występujące w języku polskim wraz z nagraniami.