16 159
edycji
brak opisu edycji
mNie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
'''Kapitalizm inwigilacji''' (''surveillance capitalism'') - realia, w których kapitaliści przyznają sobie prawo do nieograniczonej eksploatacji surowca, jakim jest ludzkie zachowanie, a monetaryzacja go stanowi istotny i bardzo dochodowy obszar gospodarki. | '''Kapitalizm inwigilacji''' (''surveillance capitalism'') - realia, w których kapitaliści przyznają sobie prawo do nieograniczonej eksploatacji surowca, jakim jest ludzkie zachowanie, a monetaryzacja go stanowi istotny i bardzo dochodowy obszar gospodarki. | ||
== | Inne nazwy zjawiska: kapitalizm inwigilacyjny, kapitalizm nadzoru | ||
== Logika kapitalizmu inwigilacji == | |||
W kapitalizmie inwigilacji ludzie są traktowani jako nieograniczony zasób surowca, jakim jest zachowanie. Kapitaliści pozyskują go, by tworzyć produkt - predykcję zachowania. Kapitalizm inwigilacji chce wiedzieć, co przyciągnie uwagę [[Xener]]a oraz gdzie będzie 6 września 2069, żeby móc wysłać trafniejszą reklamę. Aby stworzyć predykcję lepszą od konkurencji, kapitaliści starają się wydobywać jak najwięcej informacji o użytkowniku - zarówno podanych przez niego samego, jak i wywnioskowanych na podstawie jego zachowania. | |||
Kapitalizm inwigilacji opiera się na asymetrii wiedzy. Użytkownik nie wie, co dokładnie jest z niego wydobywane. Lajki? Ruchy kursora? Historia przeglądarki? Nie wie też, co się później z tymi informacjami dzieje. Ten proces jest przed nim ukrywany. Zaś z drugiej strony kapitaliści dążą do tego, by wiedzieć wszystko o wszystkich. | |||
=== Kolonizacja rzeczywistości === | |||
'''Dark data''' to dane, których kapitaliści jeszcze nie mogą pozyskać lub przetworzyć, a więc zmonetyzować. Dlatego jako cel biznesowy stawiają sobie kolonizację wszystkich elementów rzeczywistości. By kolejne dane przestawały być dark. | |||
Przykładowym działaniem kolonizacyjnym jest udostępnianie za darmo elementów, które webmasterzy mogą osadzić na swoich stronach np. czcionki, ikonki, przycisk "lubię to". Użytkownicy nie zdają sobie sprawy, że te elementy zazwyczaj są nastawione na ostre szpiegowanie każdego, kto odwiedzi stronę. Nawet właściciele stron nie zawsze są tego świadomi. | |||
Użytkownik odwiedzający stronę instytucji rządowej ''zaburzenia-behawioralne.pl'' nie spodziewa się, że wyraża zgodę na<ref>https://oko.press/strony-instytucji-publicznych-nas-sledza</ref>: | |||
: ''Pliki cookie mogą być wykorzystane przez sieci reklamowe, w szczególności sieć Google, do wyświetlenia reklam dopasowanych do sposobu, w jaki użytkownik korzysta z serwisu. W tym celu mogą zachować informację o ścieżce nawigacji Użytkownika lub czasie pozostawania na danej stronie'' | |||
Kolonizacja obejmuje nie tylko przestrzeń wirtualną. Przykładem wtargnięcia w świat realny jest [[wikipedia:pl:Google Street View|Google Street View]] - opcja, dzięki której można w mapach Google włączyć widok z perspektywy ulicy. W 2010 roku Niemiecka Federalna Komisja Ochrony Danych ujawniła, że podczas nagrywania ulic niejawnie były gromadzone dane z prywatnych sieci wi-fi. Google początkowo zaprzeczało, ale pod naporem dowodów musiało przyznać się do szpiegowania. Zwalili całą winę na jednego inżyniera twierdząc, że wyciągną wobec niego konsekwencje. Dalsze dochodzenie jednak wykazało, że feralny fragment kodu był zaakceptowany przez osoby decyzyjne, które rozumiały, co on robi. Eksperci z różnych instytucji wskazywali, że w skradzionych danych znajdowały się nazwiska, numery telefonów, informacje kredytowe, hasła, wiadomości, wiadomości e-mail i transkrypcje czatów, a także zapisy przebiegu internetowych randek, [[pornografia]], sposób korzystania z wyszukiwarki, informacje medyczne, dane o lokalizacji, zdjęcia oraz pliki wideo i audio. A co z "winnym" inżynierem? Dalej pracował w Google nad technologiami mającymi inwigilować<ref name="książka Zuboff">Shoshana Zuboff - "Wiek kapitalizmu inwigilacji"</ref>. | |||
Obecnie Google mocno promuje rozwiązanie [[wikipedia:Sidewalk Labs|Sidewalk Labs]], zintegrowane z infrastrukturą miasta i monitorujące wszystko, co się dzieje. Miasto w ten sposób ma zyskać lepsze zarządzanie korkami, miejscami parkingowymi i komunikacją miejską. Jednakże ceną będzie kompletna utrata prywatności mieszkańców - każdy ich ruch będzie analizowany pod kątem doboru spersonalizowanych reklam. Miasta przystępujące do programu muszą przejść na system płatności Sidewalk "dla wszystkich możliwych usług przewozowych i parkingowych" oraz dzielić się na biężąco wszelkimi informacjami dotyczącymi parkowania i liczby pasażerów. Komponent Flow Transit gromadzi dane o tym, skąd dokąd ludzie podróżują i na podstawie tego przygotowuje prognozy<ref name="książka Zuboff"/>. | |||
=== Wymuszanie zgody i obchodzenie ograniczeń === | |||
Do opisania. | |||
=== Modelowanie zachowań === | |||
Do opisania. | |||
== Obrona przed kapitalizmem inwigilacji == | |||
Shoshana Zuboff, która spopularyzowała pojęcia kapitalizmu inwigilacji, w wywiadzie dla 4 News zaznaczyła, że błędem jest myślenie o prywatności jako prywatnej sprawie. Użytkownicy chcący zachować resztki prywatności podejmują wyczerpującą walkę obejmującą zmianę przeglądarki, instalowanie wtyczek, usuwanie cookies i wiele innych, a kapitalizm inwigilacji podejmuje walkę, by nadzorować także tych, którzy próbują się ukryć. Zuboff namawia, by się organizować i wspólnymi siłami wymusić zmiany polityczne. Kapitaliści nadzoru bardzo boją się zmian w prawie. To właśnie prawem można uderzyć w tę praktykę rynkową oraz ją ukrócić<ref>https://www.youtube.com/watch?v=QL4bz3QXWEo</ref>. | |||
=== Prawo UE === | |||
Do opisania. | |||
=== Strategie indywidualne === | |||
Mimo wszystko - przynajmniej na razie - trzeba się indywidualnie bronić przed inwigilacją. | |||
Skarbnicą wiedzy jest chociażby nieformalny ruch internetowy [[DeGoogle]], który wspólnie naradza się, jak uciec z oczu technologicznego giganta. Pod tym hasłem w wyszukiwarce można znaleźć liczne poradniki oraz listy aplikacji i usług szanujących prywatność. | |||
W poszukiwaniu zamienników usług Google przyda się także porównywarka [[AlternativeTo]]. Wystarczy wpisać produkt Google i wyświetlą się liczne alternatywy. Warto zawęzić wyniki wyszukiwania za pomocą tagów jak: ''Privacy Focused'', ''Open Source'', ''End-to-End Encryptions''. | |||
Kolejną opcją jest przesiąść się na przeglądarkę szanującą prywatność (np. [[Brave]], [[Firefox]]) oraz wzbogacić ją o wtyczkę blokującą reklamy, jeśli nie ma wbudowanej takiej funkcjonalności. Reklamy nie tylko wkurzają użytkowników, ale także ich szpiegują. Dobrym rozwiązaniem jest [[uBlock Origin]], który jest projektem społeczności i blokuje wszystko. Wiele wtyczek z "adblock" w nazwie przepuszcza te reklamy, których właściciele im za to zapłacą. W uBlock Origin nie można tak zrobić<ref>https://www.ciemnastrona.com.pl/2023/10/26/adblock-nazwa</ref>. | |||
W przeglądarce można dodatkowo ustawić, by nie gromadziła ciasteczek, a kilka często odwiedzanych stron dodać jako wyjątki, które mają być zapisywane. | |||
Wartościowym źródłem porad jest strona [https://www.privacyguides.org/en/ Privacy Guides] dająca wiele porad dotyczących bezpieczeństwa i prywatności, a także proponująca konkretne aplikacje i usługi. W przeciwieństwie do wielu podobnych stron nie ma możliwości zapłacenia, by znaleźć się na liście. Nie ma także reklam, promocji i zniżek. Wszystko, co się tam znajduje, jest wynikiem otwartej dyskusji współtwórców. | |||
== Zobacz też == | == Zobacz też == | ||
=== Linki zewnętrzne=== | |||
==== Ciemna strona ==== | |||
* [https://www.ciemnastrona.com.pl/internetowa_inwigilacja/2022/08/12/inwigilacja-podsumowanie Internetowa inwigilacja – wielkie podsumowanie] | |||
* [https://www.ciemnastrona.com.pl/2023/10/26/adblock-nazwa Pułapka nazwy „adblock”] | |||
* [https://www.ciemnastrona.com.pl/2024/02/03/smartfon-degoogle Uwalnianie smartfona od Google'a – ustawienia] | |||
==== OKO.press ==== | |||
* [https://oko.press/big-tech-jak-obronic-media-informacyjne Cyfrowe korporacje spod znaku Big Tech kolonizują świat. Pierwszą ofiarą będą media informacyjne] | |||
* [https://oko.press/strony-instytucji-publicznych-nas-sledza Po co strony instytucji publicznych nas śledzą i udostępniają nasze dane zagranicznym firmom?] | |||
* [https://oko.press/ue-wdraza-akt-o-rynkach-cyfrowych-straznikow-dostepu Rewolucja. UE wdraża akt o rynkach cyfrowych. Okiełzna strażników dostępu i ochroni naszą prywatność] | |||
==== Wikipedia ==== | |||
* [[wikipedia:Surveillance capitalism|Surveillance capitalism (ANG)]] | |||
==== Wyborcza (paywall) ==== | |||
* [https://wyborcza.pl/7,75399,25298683,czym-jest-kapitalizm-inwigilacyjny-albo-zareagujemy-albo.html Czym jest kapitalizm inwigilacyjny. "Albo zareagujemy, albo on w końcu zniszczy zachodnie demokracje"] | |||
* [https://wyborcza.biz/biznes/7,177150,27703368,lobbing-google-tysiace-malych-przedsiebiorstw-przeciwko-regulacji.html Lobbing Google'a. "Tysiące małych przedsiębiorstw" przeciwko regulacji Digital Markets Act?] | |||
* [https://wyborcza.biz/biznes/7,177150,24596970,kto-upoluje-lowce-pokemonow-czyli-jak-dziala-inwigilacja-i.html Witaj w kapitalizmie nadzoru. Jak Facebook i Google stworzyły gospodarkę pasożytniczą] | |||
==== YouTube ==== | |||
* [https://www.youtube.com/watch?v=QL4bz3QXWEo Shoshana Zuboff on 'surveillance capitalism' and how tech companies are always watching us - Channel 4 News (ANG)] | |||
=== Navbox=== | |||
{{Navbox alternatywy dla gafa}} | {{Navbox alternatywy dla gafa}} | ||
== Przypisy == | |||
<references/> | |||
[[Kategoria:Technologia]] | [[Kategoria:Technologia]] | ||
[[Kategoria:Internet]] | [[Kategoria:Internet]] | ||
[[Kategoria:Psychologia]] | [[Kategoria:Psychologia]] | ||