16 153
edycje
brak opisu edycji
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
== Fundamenty (kody) moralne == | == Fundamenty (kody) moralne == | ||
W pierwszej wersji teorii znajdowało się 5 fundamentów moralnych. Z czasem zaobserwowano jednak pewne niedoskonałości i zmodyfikowano teorię, dodając szósty i nieco poprawiając poprzednie. | W pierwszej wersji teorii znajdowało się 5 fundamentów moralnych. Z czasem zaobserwowano jednak pewne niedoskonałości i zmodyfikowano teorię, dodając szósty i nieco poprawiając poprzednie. | ||
| Linia 46: | Linia 45: | ||
* Lewica ucisk widzi indywidualistycznie i uniwersalnie. Silniejsi (bogaci, wpływowi, uprzywilejowani) wyzyskują słabszych (biednych, poszkodowanych, wykluczonych). Dlatego lewica nierówności społeczne widzi jako ucisk, ograniczenie wolności i uważa, że moralnym obowiązkiem jest je zmniejszać. Przywiązują wielką wagę do równości, traktując ją niemal jak świętość i dążąc do niej poprzez walkę o prawa obywatelskie i prawa człowieka. | * Lewica ucisk widzi indywidualistycznie i uniwersalnie. Silniejsi (bogaci, wpływowi, uprzywilejowani) wyzyskują słabszych (biednych, poszkodowanych, wykluczonych). Dlatego lewica nierówności społeczne widzi jako ucisk, ograniczenie wolności i uważa, że moralnym obowiązkiem jest je zmniejszać. Przywiązują wielką wagę do równości, traktując ją niemal jak świętość i dążąc do niej poprzez walkę o prawa obywatelskie i prawa człowieka. | ||
* Prawica natomiast ucisk widzi "zaściankowo" – troszczą się o swoje grupy, a nie o całą ludzkość. Jako ucisk widzą lewicową wersję gospodarczą z państwem opiekuńczym i wysokimi podatkami, wtrącaniem się w działalność firm, traktatami naruszającymi suwerenność narodów. Dlatego amerykańscy konserwatyści sakralizują słowo „wolność”, ale nie „równość”, co łączy ich – w sensie politycznym – z libertarianami. | * Prawica natomiast ucisk widzi "zaściankowo" – troszczą się o swoje grupy, a nie o całą ludzkość. Jako ucisk widzą lewicową wersję gospodarczą z państwem opiekuńczym i wysokimi podatkami, wtrącaniem się w działalność firm, traktatami naruszającymi suwerenność narodów. Dlatego amerykańscy konserwatyści sakralizują słowo „wolność”, ale nie „równość”, co łączy ich – w sensie politycznym – z libertarianami. | ||
== Lewica kontra Prawica == | |||
{{Achtung|Jeśli nie znasz dobrze rozróżnienia na lewicę i prawicę, przystępne wyjaśnienie znajdziesz [[Polityka - wprowadzenie dla nowicjusza#Lewica i prawica|tutaj]].}} | |||
Wieloletnie badania prowadzone przez Haidta i jego pomocników pozwoliły pokazać wyraźne korelacje we wszystkich obszarach świata. | |||
Osoby deklarujące się jako "zdecydowanie lewicowe" są silnie wyczulone na kody sprawiedliwości, troski oraz wolności. Pozostałe kody mają dla nich marginalne znaczenie i nie są rozpatrywane jako coś istotnego moralnie. Osoby lewicowe uznają to zwykle za prywatną sprawę każdego człowieka. | |||
Natomiast w przypadku osób "zdecydowanie prawicowych" wszystkie 6 kodów ma duże znaczenie. Kody sprawiedliwości i troski są nawet nieco słabsze od lojalności, autorytetu i czystości. Dlatego te obszary, które dla lewicy są obojętne, u prawicy podlegają ocenie moralnej i mogą zostać uznane za godne potępienia. | |||
=== Lewicy trudniej zrozumieć prawicę niż odwrotnie === | |||
[[Plik:Lewica nie rozumie prawicy transparent.jpg|mały|Lewicy trudniej zrozumieć prawicę niż odwrotnie. ]] | |||
Łatwo można zauważyć, że prawicowa moralność składająca się ze wszystkich kodów, pokrywa częściowo tą lewicową. Natomiast moralność lewicowa jest węższa i nie obejmuje znacznego obszaru prawicowej. To sprawia, że osoby prawicowe, chociaż uważają lewicę na niemoralną, w gruncie rzeczy są w stanie intuicyjnie zrozumieć jej poglądy. Natomiast lewica zapuszczając się z obszary kodu lojalności, autorytetu albo czystości, puka się w głowę i widzi to jako dziwaczną fanaberię podyktowaną zacofaniem i fobiami. | |||
Jeżeli jesteś lewicowym czytelnikiem, być może w zrozumieniu prawicy pomoże Ci ten przykład. | |||
''Pewien mężczyzna chodził po okolicy i przygarniał napotkane na drodze kotki. Zanosił je do piwnicy w swoim domu. Następnie wiązał je do stołu tak, że w żaden sposób nie mogły uciec. Wtedy rozpoczynał zabawę w zadawanie cierpienia. Głodził je, wydłubywał im oczy, przypalał im futro i skórę. Nikt poza nim o tym nie wiedział, nikt niczego za zauważył. Mężczyzna po zakończeniu zabawy wracał do codziennych zajęć. Chodził do pracy, spotykał się z przyjaciółmi i prowadził zwyczajne życie.'' | |||
Czy uważasz, że w porządku jest takie zadawanie cierpienia zwierzętom? Zapewne nie. Kod troski na to Ci nie pozwala. Nawet jeśli mężczyzna robi to w domowym zaciszu, a Ty o niczym nie wiesz. | |||
W przypadku osoby konserwatywnej podobnie może być z seksem homoseksualnym, który obejmuje kod czystości. Nawet jeśli nikt tego nie widzi, może to być uznane za moralnie godne potępienia. | |||
''Pewna dwójka mężczyzn spotykała się ze sobą, by uprawiać seks. Nikt poza nimi o tym nie wiedział, nikt niczego za zauważył. Mężczyźni po zakończeniu romantycznych spotkań wracali do codziennych zajęć. Chodzili do pracy, spotykali się z przyjaciółmi i prowadzili zwyczajne życie.'' | |||
Jeżeli fundamenty moralne porównamy do kubków smakowych, to u lewicy wyciszone są te odpowiedzialne za lojalność, autorytet i czystość. Lewicowe postrzeganie moralności po prostu tego nie obejmuje. Przez to trudno jest jej przekonać osoby prawicowe do swoich poglądów. Spójrzmy na przykład na retorykę dotyczącą małżeństw homoseksualnych. Lewica w swojej argumentacji odwołuje się do kodu sprawiedliwości (''osoby homoseksualne mają prawo do szczęścia tak jak osoby heteroseksualne''), kodu troski (''przez społeczne wykluczenie i nietolerancję osoby homoseksualne cierpią, częściej mają myśli samobójcze'') oraz wolności (''nie zaglądam nikomu do łóżka''). Są to argumenty niewątpliwie ważne dla lewicy, ale osoba prawicowa powie, że "to niby tak, ale..." i skorzysta z kodu lojalności, autorytetu albo czystości. Na przykład mówiąc, że to jest obrzydliwe (czystość) albo że podważa tradycyjny model rodziny (autorytet/lojalność). Powie, że to burzy ustalony porządek społeczny, prowadzi do upadku obyczajów i jest grzeszne. Lewica słysząc takie argumenty, zrobi wielkie oczy i pomyśli, że ma do czynienia z zacofanymi [[dzban (slang)|dzbanami]]. Nie stwierdzi, że "no niby tak, ale.." tylko z oburzeniem powie "nie, gadasz bzdury!". Uzna, że prawica na siłę szuka jakiś problemów i dojdzie do wniosku z transparentu "''Jak żałosne musi być Twoje życie, że obchodzi Cię, kto z kim sypia?''". Chyba zgodzisz się, że poza wyładowaniem swojej frustracji, takie hasło ma małe szanse kogokolwiek przekonać. | |||
Sprawie nie pomaga fakt, że lewicowi intelektualiści są w zdecydowanej większości przedstawicielami [[WEIRD (psychologia)|WEIRD]] (akronim od Western, Educated, Industrialized, Rich, Democratic) czyli tak zwanych DZIWAKÓW, którzy zatracili konserwatywne smaki moralne. Ludzie ci mają wspólne cechy: widzą świat jako zbiór obiektów i myślą analitycznie. Odwołują się wyłącznie do etyki autonomii, w której nadrzędną zasadą jest poszanowanie jednostki, niezgoda na zadawanie jej cierpienia i ograniczania jej wolności. Dlatego gdy lewicowi politycy szukają doradców, trafiają zwykle na skrajnego DZIWAKA, który kompletnie nie rozumie konserwatystów i nie ma bladego pojęcia, jak ich przekonać do lewicowej partii. | |||
Jeżeli chce się przekonać drugą stronę sporu, nie można gadać do siebie. Trzeba ją ZROZUMIEĆ, poznać jej sposób myślenia i dobrać odpowiednie argumenty pod tym kątem. Atmosfera wojny, gdzie każdy okopuje się w swoim rowie, a drugą stronę widzi jako śmiertelnie niebezpiecznego wroga, na pewno temu nie sprzyja. Ale warto spróbować. Bo rezultaty mogą być niezwykle budujące. | |||
W 2008 r. przeprowadzono w USA wiele kampanii na rzecz legalizacji małżeństw homoseksualnych. Wszystkie zawiodły. W swoim przekazie koncentrowały się na równości, prawach człowieka. To było przekonujące dla lewicy, czyli dla już przekonanych. W 2012 r. ruszyła kolejna fala kampanii – tym razem skutecznych. Dlaczego? Bo autorzy skorzystali ze współczesnej wiedzy psychologicznej. | |||
Np. w stanie Maine stworzono spot, w którym przywódca religijny mówił mniej więcej tak: „Jestem przewodniczącym 1. Luterańskiego Kościoła Jezusa Chrystusa. Jako chrześcijanin wierzę, że Bóg uczył nas, byśmy się wzajemnie miłowali. A to oznacza miłość do wszystkich. Gdy dowiedziałem się, że mój syn jest gejem, najpierw byłem smutny. A potem, gdy rozmyślałem o naukach Chrystusa, zrozumiałem, że to moje wyzwanie – nadal go kochać”. Albo inny spot, grupa strażaków mówi: „W naszej jednostce wszyscy jesteśmy gotowi oddać życie za kolegę. Jesteśmy drużyną. Nie obchodzi nas, jaki kto ma kolor skóry, jeśli jest w naszej drużynie, to jest naszym bratem. Gdy dowiedzieliśmy się, że Bill jest gejem, nie obchodziło nas to. Bo wiedzieliśmy, że odda za nas życie tak, jak my oddalibyśmy za niego”. | |||
Mieliśmy więc ludzi mówiących o lojalności wobec grupy, o miłości, o zobowiązaniach rodzicielskich, służbie, obowiązkach. Uderzono w odpowiednie struny, które poruszają prawicowe serca, odpowiadają ich kodom moralnym, a tym samym mogą przekonać ich do zmiany zdania. | |||
== Materiały warte uwagi == | == Materiały warte uwagi == | ||