Tekst źródłowy strony Użytkownik:Gal/Systematyka zagadnień celem poszerzania horyzontów

Celem artykułu jest przedstawienie pewnej systematyki, na podstawie której można próbować opracować sobie plan uczenia się. Można wyróżnić kilka kategorii:

* Mainstream - zagadnienia najbardziej oczywiste
* Mainstream niemainstreamowy - zagadnienia równie duże (lub zbliżone) do mainstreamu, ale jednak zwykle traktowane jako drugorzędne
* Różnorodność wewnętrzna mainstreamu - to, co należy niby do mainstreamu, ale często jest pomijane lub mocno się wyróżnia
* Mniejsi krewni - zagadnienia podobne do innych, jednak w porównaniu z tymi innymi jakby mniejsze i mało komu znane
* Stare - zagadnienia, w pewnym sensie, mało aktualne
* Drobnica - zagadnienia jakby drobne, lecz liczne
* Dziwowisko - zagadnienia osobliwe

Podział na kategorie jest bardzo umowny, a spisy zagadnień zasadniczo niekompletne, jedynie z bardzo luźnymi wskazówkami. Pewne propozycje mogą wzbudzić kontrowersje.


==Lingwistyka==

===Mainstream===

Duże indoeuropejskie języki (pierwotnie) europejskie - angielski, niemiecki, hiszpański, francuski, włoski, rosyjski.

===Mainstream niemainstreamowy ===

Z jednej strony inne duże języki - arabski, chiński, hindi itd.; z drugiej strony duże języki martwe lub prawie martwe - łacina, greka, sanskryt itd.

===Różnorodność wewnętrzna mainstreamu===

Inne niemałe języki indoeuropejskie (pierwotnie) europejskie - portugalski, niderlandzki; języki indoeuropejskie spoza zestawu słowiańskie-romańskie-germańskie (grecki, albański itd.); różne warianty dużych języków (angielski brytyjski a amerykański); języki kreolskie pochodzące z języków mainstreamowych.

===Mniejsi krewni===

Kaszubski dla polskiego, dolnoniemiecki dla niemieckiego, oskijski i umbryjski dla łaciny, prakryty dla sanskrytu.

===Stare===

Dawne warianty wciąż używanych języków, np. staropolski - o ile łacina czy sanskryt są traktowane jako ,,samodzielne" języki, to staropolski jest postrzegany przede wszystkim jako dawna forma polskiego.

===Drobnica===

Większość języków - brak lub mało pisma, mało użytkowników, słabo skodyfikowane.

===Dziwowisko===

Lingua ignota, enochiański.


==Religioznawstwo==

===Mainstream===

Chrześcijaństwo i islam.

===Mainstream niemainstreamowy ===

Z jednej strony hinduizm i buddyzm, z drugiej konfucjanizm i taoizm.

===Różnorodność wewnętrzna mainstreamu===

Prawosławie, monofizytyzm (Kościoły przedchalcedońskie), nestorianizm (Asyryjski Kościół Wschodu), starokatolicyzm, Katolickie Kościoły Wschodnie, różne formy staroobrzędowców, różne formy tradycjonalistów katolickich.

Zajdyzm, isma'ilizm.

Może też (będzie kontrowersyjnie) unitarianizm/arianizm, mormonizm, Świadkowie Jehowy, druzowie, judaizm mesjanistyczny.

===Mniejsi krewni===

Dla mainstreamu - zaratusztrianizm, manicheizm, judaizm, karaimizm, mandaizm, alawici, alewici, ahl-e haqq, jazydyzm, babizm, bahaizm, kult Atona.

Dla mainstreamu niemainstreamowego - dżinizm, może też shinto.

Pozycja pośrednia - sikhizm

===Stare===

Gnoza; dawne nurty w chrześcijaństwie zwykle kwalifikowane jako ,,dawne herezje" lub coś w tym rodzaju (kwalifikacja dokonywna przez przeciwników tych poglądów) - monoteletyzm, duchoburstwo itd.; dawne szkoły prawne islamu (zahiryzm).

===Drobnica===

Różne religie ,,lokalne", ,,plemienne", ,,mitologie"; różne drobne ,,sekty".

===Dziwowisko===

Apateizm, deizm, panteizm, ommizm; różne ,,parodie" jak Latający Potwór Spaghetti.



==Biologia==

===Mainstream===

Te zagadnienia, którym poświęcono duże przedmioty w większości programów studiów biologicznych.

===Mainstream niemainstreamowy===

Zagadnienia bliższe naukom rolniczym czy medycynie (anatomia, histologia, patologia, farmakologia).

===Różnorodność wewnętrzna mainstreamu===

Dla zoologii - mniej popularne typy zwierząt (półstrunowce, pazurnice, wrotki itd.)

===Mniejsi krewni===

Wiciowce kołnierzykowe dla zwierząt, zielenice i krasnorosty dla roślin, śluzowce dla grzybów, archeony dla bakterii (szczególnie w tym ostatnim nie chodzi o faktyczne pokrewieństwo, a raczej o pewne podobieństwo dydaktyczne).

===Stare===

Wiedza o dawnych i już nieaktualnych poglądach jak np. kreacjonizm czy pewne dawne idee taksonomiczne (pierwotność płazińców w obrębie grupy trójwarstwowców itd.).

===Drobnica===

Oznaczanie organizmów w terenie - jak się pozna popularne organizmy z jednego obszaru, to wystarczy podróż i ma się już nowe organizmy do uczenia się.

===Dziwowisko===

Teorie pseudonaukowe np. dewolucjonizm (pogląd, jakoby małpy pochodziły od ludzi).