| Nazwa |
Opis |
Przykłady
|
| A u was Murzynów biją! |
Uniknięcie odpowiedzi poprzez przejście do krytyki w innym obszarze dyskusji, zwykle w jakiś sposób jednak powiązanym. |
- Unia Europejska niech się zajmie swoimi problemami, a nie krytykuje PIS za łamanie Konstytucji.
|
| Argumentum ad ignorantiam |
Dyskutant uznaje za dowód prawdziwości swojej tezy fakt, że jego oponent nie potrafi uzasadnić tezy przeciwnej. |
- Bóg istnieje, ponieważ nie ma żadnego dowodu na jego nieistnienie.
- To oczywiste, że istoty pozaziemskie nie istnieją - nie ma żadnych dowodów na istnienie życia poza Ziemią.
|
| Argumentum ad personam |
Dyskutant porzuca właściwy spór i atakuje faktyczne lub zmyślone cechy przeciwnika. |
- Jak możesz wypowiadać się o powstaniu warszawskim? Przecież jeszcze się wtedy nie urodziłeś!
- Pfff... ateista będzie pouczał wierzącego w kwestiach religijnych.
- Faceci będą decydować o tym, czy aborcja powinna być legalna? To absurd!
|
| Dlaczego (nie/dopiero/już nie) piszecie o...?! |
Próba zniechęcenia czytelnika do sprawdzanego medium poprzez wmówienie, że o czymś nie informuje. |
- Dlaczego nie napiszecie o tym, co uchodźcy robią w Malmö?!!! - ponieważ to nie jest prawda
|
| Dowód anegdotyczny |
Może przyjmować 2 znaczenia:
- gdy dowód jest oparty na mało wiarygodnej pogłosce
- gdy sam dowód jest weryfikowalny, ale na jego podstawie wyciąga się zbyt ogólne wnioski
|
- Jogurt z koziego mleka przedłuża życie: słyszałem, że pewien człowiek z górskiej wioski, który żywił się tylko jogurtem, żył 120 lat.
- Bogate kobiety są puste: znam dwie takie i są strasznymi snobami.
- Pary homoseksualne nie powinny wychowywać dzieci: w internecie są opisane historie znęcania się takich rodziców nad dziećmi.
|
| Dychotomia myślenia |
Dostrzeganie wyłącznie skrajności, ignorowanie możliwości pośrednich |
- prawica lub lewica
- dobry lub zły
- Jeśli nie zdałem egzaminu na piątkę, to znaczy, że nic nie umiem
- Życie bez miłości nie ma sensu
- Albo dostanę tą pracę, albo wyjdę z siebie
|
| Efekt jednorodności grupy obcej |
Postrzeganie obcych grup jako bardziej jednorodnych niż są w rzeczywistości, przy jednoczesnym uznawaniu obcych za bardziej podobnych do siebie niż swoich. |
- Kobiety ciągle zmieniają zdanie. - facet
- Ukraińcy to cwaniaczki i lenie. - Polak
- Wszystkie emo wyglądają tak samo. - metal
|
| Efekt pominięcia |
Uznawanie szkodliwych działań za gorsze niż równie szkodliwa bezczynność. |
- Facet leży na ulicy. Nie będę mu pomagał, bo jeszcze zrobię coś nie tak.
|
| Fałszywa powszechność |
Przecenianie rozpowszechnienia danego poglądu lub zjawiska a niedocenianie alternatywnych. |
- PIS wygrał? Jak to możliwe?! Nie znam nikogo, kto by głosował na PIS!
- Średnie zarobki to 3000 zł? Bzdura! Nikt z moich znajomych tyle nie zarabia!
|
| Fałszywy trop |
Skupienie uwagi na informacji, która w danym zagadnieniu nie ma znaczenia. |
- A: Musimy wymusić instalację wyższej jakości pieców, by zmniejszyć problem smogu.
B: Ach tak? A wiesz, że zarobią na tym producenci niemieckich pieców lewaku??!!!!??!!!
|
| Iluzja korelacji |
Doszukiwanie się związku tam, gdzie go nie ma. |
- W kasynie miałem na sobie te buty i wygrałem. Buty przyniosły mi szczęście.
- Oblałem egzamin, bo drogę przebiegł mi czarny kot.
- Przeżyłem wypadek, bo miałem szczęśliwy naszyjnik.
|
| Myślenie magiczne |
Przekonanie, że myśli są tożsame z działaniem. |
- Życząc komuś śmierci, sprawiam, że ta osoba umiera.
- Gdy modlę się do Boga o pomoc głodującym dzieciom w Afryce, rzeczywiście im pomagam.
- Nie mogę o tym myśleć, bo przyciągnę w ten sposób złe duchy/pecha.
|
| Naiwny realizm |
Przekonanie, że własne postrzeganie rzeczywistości jest najbardziej obiektywne. |
- „Czy zauważyliście, że każdy, kto jedzie samochodem wolniej niż wy, jest idiotą, a każdy, kto jedzie szybciej, jest szaleńcem?” - George Carlin
- Jak możesz to oglądać?! Ten program jest beznadziejny!
|
| Nawoływanie do samodzielnego myślenia |
Zachęcanie, by skomplikowane zagadnienia analizować "na chłopski rozum" |
- Nie słuchaj ekspertów! Włącz myślenie!
- Jest zimno na dworze, więc na chłopski rozum, globalne ocieplenie to ściema!
|
| Pewność wsteczna |
Ocenianie przeszłych zdarzeń jako bardziej przewidywalne, niż były w momencie wydarzenia się. |
- Mądry Polak po szkodzie.
- Wiedziałem, że tak będzie!
- Co za idioci! To było przecież oczywiste!
|
| Podstawowy błąd atrybucji |
Wyjaśnianie zachowań poprzez wpływy wewnętrzne i stałe (np. cechy charakteru) przy niedocenianiu wpływów sytuacyjnych, zewnętrznych. |
- Wszystko jest możliwe, wystarczy jedynie chcieć.
- Nic nie robisz, ponieważ jesteś leniwy. (zamiast np. tymczasowego zmęczenia przypisuje się lenistwo)
|
| Prawdopośrodkizm |
Przekonanie, że prawda zawsze leży po środku. |
- Skoro opinia publiczna jest tak podzielona, pewnie nie ma na to obiektywnej odpowiedzi
- Jeśli jedna osoba uważa, że 2+2=4, a druga że 2+2=6, to prawidłowym wynikiem działania będzie 5.
|
| Projekcja |
Nadawanie innym własnych poglądów i cech, najczęściej negatywnych. |
- Fundamentalista religijny mówi, że musi zabić wszystkich ateistów, po czym oznajmia, że ateiści są agresywni.
|
| Przeinaczenie |
Nadmierne upraszczanie nauki lub mylenie pojęć. |
- Mylenie pojęć "pogoda" i "klimat" albo "uchodźca" i "imigrant".
|
| Pułapka ego |
Pozostawanie przy zdaniu, które jest częścią naszej tożsamości. |
- Osoba uważająca siebie za nieśmiałą, analizując siebie, pomija zdarzenia, w których wykazała się pewnością siebie. Lub interpretuje je tak, by nadal dowodziły nieśmiałości.
|
| Równia pochyła |
Argumentowanie poprzez najbardziej skrajne i mało prawdopodobne możliwości rozwoju sytuacji. Zwykle próbuje wywołać strach u odbiorcy. |
- Jak wpuścimy uchodźców, to nam szariat w Europie wprowadzą!
|
| To tylko teoria |
Umniejszanie wiedzy naukowej twierdzeniem - "to tylko teoria". W rzeczywistości "teoria naukowa" to całość mocno udokumentowanego i spójnego wyjaśnienia naukowego. |
- Ewolucja to tylko teoria. W praktyce Księga Rodzaju ma rację.
|
| Tytuł z tezą |
Tytuł skonstruowany w taki sposób, że sugeruje odbiorcy, co ma myśleć, zanim zapozna się z całym przekazem. |
- Przemysław Wipler zmasakrował lewaka
|
| Wybieranie wisienek |
Skupianie się na określonych dowodach, często wyrwanych z kontekstu, przy jednoczesnym umniejszaniu bądź ignorowaniu sprzecznych. |
- W tym roku w mojej okolicy było chłodniej niż rok temu. Globalne ocieplenie to mit.
|