Sky'owo: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięte 6 bajtów ,  17 lip 2021
m
brak opisu edycji
mNie podano opisu zmian
mNie podano opisu zmian
Linia 33: Linia 33:
|-
|-
|style="width:50%; padding-left: 3px; background-color:rgba(0,0,0,0.15); border-top:1px solid rgba(0, 0, 0, 0.25)"|'''Legislatywa'''
|style="width:50%; padding-left: 3px; background-color:rgba(0,0,0,0.15); border-top:1px solid rgba(0, 0, 0, 0.25)"|'''Legislatywa'''
|style="width:50%; padding-left: 3px; border-top:1px solid rgba(0, 0, 0, 0.25)"|{{notka|Párláme'édé|Parlament}}:
|style="width:50%; padding-left: 3px; border-top:1px solid rgba(0, 0, 0, 0.25)"|{{notka|Párlámeédé|Parlament}}:
|-
|-
|style="width:50%; padding-left: 3px; background-color:rgba(0,0,0,0.15); padding-top: 3px;"|• Izba wyższa
|style="width:50%; padding-left: 3px; background-color:rgba(0,0,0,0.15); padding-top: 3px;"|• Izba wyższa
Linia 39: Linia 39:
|-
|-
|style="width:50%; padding-left: 3px; background-color:rgba(0,0,0,0.15);"|• Izba niższa
|style="width:50%; padding-left: 3px; background-color:rgba(0,0,0,0.15);"|• Izba niższa
|style="width:50%; padding-left: 3px;"|{{notka|Párláme'éd|Izba Parlamentarna}}
|style="width:50%; padding-left: 3px;"|{{notka|Párlámeéd|Izba Parlamentarna}}
|-
|-
|style="width:50%; padding-left: 3px; background-color:rgba(0,0,0,0.15); border-top:1px solid rgba(0, 0, 0, 0.25)"|'''Niepodległość'''
|style="width:50%; padding-left: 3px; background-color:rgba(0,0,0,0.15); border-top:1px solid rgba(0, 0, 0, 0.25)"|'''Niepodległość'''
Linia 107: Linia 107:
|style="width:50%; padding-left: 3px; border-top:1px solid rgba(0, 0, 0, 0.25)"|.sw
|style="width:50%; padding-left: 3px; border-top:1px solid rgba(0, 0, 0, 0.25)"|.sw
|}
|}
'''Sky'owo''' ([[język sky'owski|sk.]] ''Ská'owo'' /{{IPA-sw|ʃkaɪˈɔːvɔ}}/), również '''Republika Sky'owa''' (''Ská'owo Erdlá'ith'') jest państwem o ustroju demokratycznym, znajdującym się na górzystych południowo-zachodnich terenach Boliwii. Stolicą kraju oraz największym miastem jest Sky'owo City, położone na południu. Ponad 16% populacji kraju ({{abbr|ok.|około}} 2,9 {{abbr|mln|milion}}) mieszka w kantonie Sky'owo City. Państwo graniczy z Boliwią na wschodzie i północy, z Chile na zachodzie, oraz z Argentyną na południu. Sky'owo jest unitarną republiką parlamentarną. Władza ustawodawcza, czyli ''Párláme'édé'' składa się z izby niższej – ''Párláme'éd'' (Izba Parlamentarna) – oraz izby wyższej – ''Se'anát'' (Senat). Na władzę wykonawczą składa się prezydent (''Pra'ésident''), który poza funkcją reprezentatywną jako głowa państwa ma również własne prawa i obowiązki. Głową rządu jest premier – ''Prá'im Minista'ér'', zwyczajowo ''Prá'imér'', który jest wyznaczany przez Izbę Parlamentarną i zatwierdzany przez prezydenta. Premier następnie powołuje rząd składający się z ministrów (''Minista'ér'').
'''Sky'owo''' ([[język sky'owski|sk.]] ''Ská'owo'' {{IPA-sw|[ʃkaɪˀˈoːʋɔ]|inline}}), również '''Republika Sky'owa''' (''Ská'owo Erdlá'ith'') jest państwem o ustroju demokratycznym, znajdującym się na górzystych południowo-zachodnich terenach Boliwii. Stolicą kraju oraz największym miastem jest Sky'owo City, położone na południu. Ponad 16% populacji kraju ({{abbr|ok.|około}} 2,9 {{abbr|mln|milion}}) mieszka w kantonie Sky'owo City. Państwo graniczy z Boliwią na wschodzie i północy, z Chile na zachodzie, oraz z Argentyną na południu. Sky'owo jest unitarną republiką parlamentarną. Władza ustawodawcza, czyli ''Párlámeédé'' składa się z izby niższej – ''Párlámeéd'' (Izba Parlamentarna) – oraz izby wyższej – ''Se'anát'' (Senat). Na władzę wykonawczą składa się prezydent (''Praésident''), który poza funkcją reprezentatywną jako głowa państwa ma również własne prawa i obowiązki. Głową rządu jest premier – ''Práim Ministaér'', zwyczajowo ''Práimér'', który jest wyznaczany przez Izbę Parlamentarną i zatwierdzany przez prezydenta. Premier następnie powołuje rząd składający się z ministrów (''Ministaér'').


Pierwsze państwo sky'owskie zostało utworzone 9 grudnia 1872 za sprawą traktatu w Sucre jako Królestwo Sky'owa. W 1897 za sprawą wewnętrznych przemian państwo zostało przekształcone w Księstwo Sky'owa. W 1910 państwo stało się republiką, uznawaną przez Boliwię do 19 sierpnia 1919. Po wojnie boliwijsko-sky'owskiej status Sky'owa został uregulowany traktatem w Limie z 1 czerwca 1923. Od 1924 do 1969 Sky'owo było określane mianem Socjalistycznej Republiki; od 1929 ponadto stosowana była nazwa Ztrechdołek. 12 czerwca 1971 na skutek przemian demokratycznych proklamowano Drugą Republikę, która została subsekwentnie uznana przez Boliwię. Sky'owo nie jest członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych. Od 1999 Sky'owo jest państwem stowarzyszonym Mercosur. W latach 2007-2019 Sky'owo było członkiem Unii Narodów Południowoamerykańskich. Od 2017 Sky'owo jest członkiem grupy z Limy.
Pierwsze państwo sky'owskie zostało utworzone 9 grudnia 1872 za sprawą traktatu w Sucre jako Królestwo Sky'owa. W 1897 za sprawą wewnętrznych przemian państwo zostało przekształcone w Księstwo Sky'owa. W 1910 państwo stało się republiką, uznawaną przez Boliwię do 19 sierpnia 1919. Po wojnie boliwijsko-sky'owskiej status Sky'owa został uregulowany traktatem w Limie z 1 czerwca 1923. Od 1924 do 1969 Sky'owo było określane mianem Socjalistycznej Republiki; od 1929 ponadto stosowana była nazwa Ztrechdołek. 12 czerwca 1971 na skutek przemian demokratycznych proklamowano Drugą Republikę, która została subsekwentnie uznana przez Boliwię. Sky'owo nie jest członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych. Od 1999 Sky'owo jest państwem stowarzyszonym Mercosur. W latach 2007-2019 Sky'owo było członkiem Unii Narodów Południowoamerykańskich. Od 2017 Sky'owo jest członkiem grupy z Limy.
Linia 115: Linia 115:
== Nazwa ==
== Nazwa ==
{{Słownik|Sky'owo}}
{{Słownik|Sky'owo}}
Nazwa państwa pochodzi od starosky'owskiego ''skȯr'' ([ɕkɔːɾˠ]) oznaczającego niebo. Oficjalna współczesna nazwa państwa w języku sky'owskim to "Ská'owo", zapisywane z apostrofem. W innych językach spotyka się kalkę z angielskiego "Sky'owo", {{abbr|np.|na przykład}} "Republika Sky'owa" (''Republic of Sky'owo''). Ze względu na ortografię języka sky'owskiego apostrof jest częścią nazwy kraju. Powyższe formy są jedynymi oficjalnymi nazwami państwa sky'owskiego uznawanymi przez rząd Sky'owa. Od 2019 rząd Sky'owa zachęca do używania form "Sky'owo" oraz "Ská'owo" ({{abbr|por.|porównaj}} wcześniejsze "Republika Sky'owa").
Nazwa państwa pochodzi od starosky'owskiego ''skór''{{abbr|*|forma odtworzona}} ([ɕkoːr]) oznaczającego niebo. Oficjalna współczesna nazwa państwa w języku sky'owskim to "Ská'owo", zapisywane z apostrofem. W innych językach spotyka się kalkę z angielskiego "Sky'owo", "Republika Sky'owa" (''Republic of Sky'owo''). Ze względu na ortografię języka sky'owskiego apostrof jest częścią nazwy kraju. Powyższe formy są jedynymi oficjalnymi nazwami państwa sky'owskiego uznawanymi przez rząd Sky'owa. Od 2019 rząd Sky'owa zachęca do używania form "Sky'owo" oraz "Ská'owo" ({{abbr|por.|porównaj}} wcześniejsze "Republika Sky'owa").


Od 1929 do 1969 stosowano nazwę "Ztrechdołek".
Od 1929 do 1969 stosowano nazwę "Ztrechdołek".
Linia 128: Linia 128:
Od 1969 Sky'owo jest republiką unitarną, a ustrojem jest demokracja parlamentarna. Pierwsze wybory prezydenckie miały miejsce w grudniu 1970 i odbywają się co 5 lat w drugi piątek grudnia. Pierwsze częściowo wolne wybory parlamentarne odbyły się w grudniu 1969 i odbywają się co 4 lata w pierwszy piątek grudnia.
Od 1969 Sky'owo jest republiką unitarną, a ustrojem jest demokracja parlamentarna. Pierwsze wybory prezydenckie miały miejsce w grudniu 1970 i odbywają się co 5 lat w drugi piątek grudnia. Pierwsze częściowo wolne wybory parlamentarne odbyły się w grudniu 1969 i odbywają się co 4 lata w pierwszy piątek grudnia.


Na władzę ustawodawczą składa się Izba Parlamentarna ({{abbr|sk.|język sky'owski}} ''Párláme'éd'', {{abbr|ang.|język angielski}} ''House of Parliament'', {{abbr|port.|język portugalski}} ''Casa do Parlamento'') – którą tworzy 195 parlamentarzystów – i Senat ({{abbr|sk.|język sky'owski}} ''Se'anát'', {{abbr|ang.|język angielski}} ''House of Senate'', {{abbr|port.|język portugalski}} ''Casa do Senado'') na który składa się 80 senatorów. Wybory parlamentarne przeprowadzane są w oparciu o jednomandatowe okręgi wyborcze na zasadach systemu ''[[first-past-the-post]]'' (większość względna) zarówno do Izby Parlamentarnej, jak i do Senatu. Izba Parlamentarna wyznacza premiera, który następnie formuje rząd składający się z doradców (ministrów). Wszelkie ustawy wprowadzane przez parlament muszą mieć kontrasygnatę prezydenta, aby weszły one w życie. W przypadku weta prezydenta potrzeba 70% Izby Parlamentarnej przy kworum 100 parlamentarzystów.
Na władzę ustawodawczą składa się Izba Parlamentarna ({{abbr|sk.|język sky'owski}} ''Párlámeéd'', {{abbr|ang.|język angielski}} ''House of Parliament'', {{abbr|port.|język portugalski}} ''Casa do Parlamento'') – którą tworzy 195 parlamentarzystów – i Senat ({{abbr|sk.|język sky'owski}} ''Se'anát'', {{abbr|ang.|język angielski}} ''House of Senate'', {{abbr|port.|język portugalski}} ''Casa do Senado'') na który składa się 80 senatorów. Wybory parlamentarne przeprowadzane są w oparciu o jednomandatowe okręgi wyborcze na zasadach systemu ''[[first-past-the-post]]'' (większość względna) zarówno do Izby Parlamentarnej, jak i do Senatu. Izba Parlamentarna wyznacza premiera, który następnie formuje rząd składający się z doradców (ministrów). Wszelkie ustawy wprowadzane przez parlament muszą mieć kontrasygnatę prezydenta, aby weszły one w życie. W przypadku weta prezydenta potrzeba 70% Izby Parlamentarnej przy kworum 100 parlamentarzystów.


== Gospodarka ==
== Gospodarka ==
Linia 152: Linia 152:
Pod koniec 2016 r. kurs dolara sky'owskiego wyniósł ok. 1,21 USD. Porównując to do poprzedniego roku oraz wiedząc, że kurs dolara amerykańskiego wzrósł, można wywnioskować, że siła nabywcza pieniądza sky'owskiego zmniejszyła się, a co za tym idzie – postępuje inflacja, jednak na dość niskim i zdolnym do kontrolowania poziomie.-->
Pod koniec 2016 r. kurs dolara sky'owskiego wyniósł ok. 1,21 USD. Porównując to do poprzedniego roku oraz wiedząc, że kurs dolara amerykańskiego wzrósł, można wywnioskować, że siła nabywcza pieniądza sky'owskiego zmniejszyła się, a co za tym idzie – postępuje inflacja, jednak na dość niskim i zdolnym do kontrolowania poziomie.-->


15 maja 2020 przyjęto Ustawę o polityce monetarnej 2020, która wprowadziła nową walutę państwową do obiegu – dynę sky'owską (''dyná''; Đ, SWN), która dzieli się na 100 centów (''se'ynt''; ş). W emisji są monety: 1 cent, 2 centy, 5 centów, 10 centów, 20 centów, 50 centów, 1 dyna, 2 dyny; oraz banknoty: 5 dyn, 10 dyn, 20 dyn, 50 dyn, 100 dyn, 200 dyn. Zdecydowano się również na stałe powiązanie kursu waluty z euro (1 Đ = 1 €).
15 maja 2020 przyjęto Ustawę o polityce monetarnej 2020, która wprowadziła nową walutę państwową do obiegu – dynę sky'owską (''dyná''; Đ, SWN), która dzieli się na 100 centów (''seynt''; ş). W emisji są monety: 1 cent, 2 centy, 5 centów, 10 centów, 20 centów, 50 centów, 1 dyna, 2 dyny; oraz banknoty: 5 dyn, 10 dyn, 20 dyn, 50 dyn, 100 dyn, 200 dyn. Zdecydowano się również na stałe powiązanie kursu waluty z euro (1 Đ = 1 €).


== Kultura ==
== Kultura ==
Linia 167: Linia 167:


== Hymn Sky'owa ==
== Hymn Sky'owa ==
Pierwszym oficjalnym hymnem Sky'owa była Marsylianka ({{abbr|fr.|język francuski}} ''La Marseillaise'', {{abbr|sk.|język sky'owski}} ''Marse'é'ilesé''), który został uchwalony w 1873 (już wcześniej utwór ten był uznawany za de facto hymn ze względu na jego rewolucyjną genezę). Zyskawszy popularność, utwór ten był oficjalnym hymnem państwowym do roku 1919. Po wojnie boliwijsko-sky'owskiej Marsylianka przestała być uznawana za hymn państwowy, a od 1926 roku zakazano jej wykonywania. Zakaz zniesiono dopiero w roku 1961.
Pierwszym oficjalnym hymnem Sky'owa była Marsylianka ({{abbr|fr.|język francuski}} ''La Marseillaise'', {{abbr|sk.|język sky'owski}} ''Marseé'ilesé''), który został uchwalony w 1873 (już wcześniej utwór ten był uznawany za de facto hymn ze względu na jego rewolucyjną genezę). Zyskawszy popularność, utwór ten był oficjalnym hymnem państwowym do roku 1919. Po wojnie boliwijsko-sky'owskiej Marsylianka przestała być uznawana za hymn państwowy, a od 1926 roku zakazano jej wykonywania. Zakaz zniesiono dopiero w roku 1961.


Po przewrocie roku 1969 i demokratyzacji w latach 70. i 80. poza Marsylianką pojawiło się wiele innych propozycji hymnu. W latach 90. w związku z ponownym wprowadzeniem i promowaniem kultury trójlingwistycznej popierana była propozycja aby wykonywać zarówno hymn Polski, jak i Brazylii. Ostatecznie jednak z tego pomysłu z oczywistych względów zrezygnowano.
Po przewrocie roku 1969 i demokratyzacji w latach 70. i 80. poza Marsylianką pojawiło się wiele innych propozycji hymnu. W latach 90. w związku z ponownym wprowadzeniem i promowaniem kultury trójlingwistycznej popierana była propozycja aby wykonywać zarówno hymn Polski, jak i Brazylii. Ostatecznie jednak z tego pomysłu z oczywistych względów zrezygnowano.