16 132
edycje
→Fundamenty (kody) moralne: Nowe opisy.
Angelfrost (dyskusja | edycje) mNie podano opisu zmian |
(→Fundamenty (kody) moralne: Nowe opisy.) |
||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
==== Troska/krzywda ==== | ==== Troska/krzywda ==== | ||
* Wyewoluował jako wewnętrzny motywator do zapewnienia opieki dzieciom. Człowiek jest niezwykle złożonym organizmem. Potrzebuje dużo czasu na rozwój poza ciałem matki, by nauczyć się samodzielnie żyć. Dlatego większe szanse na przekazanie swoich genów miały osoby, które troszczyły się o dziecko oraz zapewniały mu ochronę. | * Wyewoluował jako wewnętrzny motywator do zapewnienia opieki dzieciom. Człowiek jest niezwykle złożonym organizmem. Potrzebuje dużo czasu na rozwój poza ciałem matki, by nauczyć się samodzielnie żyć. Dlatego większe szanse na przekazanie swoich genów miały osoby, które troszczyły się o dziecko oraz zapewniały mu ochronę. | ||
* | * Kod ten jest wyczulony na oznaki cierpienia i potrzebę pomocy. | ||
* Za jego sprawą potępiamy okrucieństwo i chcemy opiekować się tymi, którzy doświadczają cierpienia. | |||
* Za jego sprawą potępiamy okrucieństwo i chcemy opiekować się tymi, którzy doświadczają cierpienia. | * Emocją mocno związaną z tym kodem jest empatia. | ||
* Emocją z | |||
==== Sprawiedliwość/oszustwo ==== | ==== Sprawiedliwość/oszustwo ==== | ||
* Kod ten wyewoluował z potrzeby czerpania korzyści ze współpracy bez ryzyka, że zostaniemy wykorzystani. Przykładowo jeżeli ja pomogę dzisiaj Tobie, mogę liczyć na Twoją pomoc, gdy ja będę w opałach. Jeśli ja pomogę Tobie, a Ty później się na mnie wypniesz, poczuję silny gniew i zechcę Cię ukarać. | * Kod ten wyewoluował z potrzeby czerpania korzyści ze współpracy bez ryzyka, że zostaniemy wykorzystani. Przykładowo jeżeli ja pomogę dzisiaj Tobie, mogę liczyć na Twoją pomoc, gdy ja będę w opałach. Jeśli ja pomogę Tobie, a Ty później się na mnie wypniesz, poczuję silny gniew i zechcę Cię ukarać. | ||
* | * Kod ten sprawia, że pragniemy unikać i karać oszustów. Chcemy też sprawiedliwego podziału zasobów oraz wynagrodzenia za włożoną pracę na rzecz grupy. | ||
==== Lojalność/zdrada ==== | ==== Lojalność/zdrada ==== | ||
* Kod ten był odpowiedzią na potrzebę budowania i utrzymywania koalicji. Pozwalał wspólnymi siłami odpierać zagrożenia i ataki innych grup. | * Kod ten był odpowiedzią na potrzebę budowania i utrzymywania koalicji. Pozwalał wspólnymi siłami odpierać zagrożenia i ataki innych grup. | ||
* Jest wyczulony na sygnały, czy dana osoba jest wierna wobec grupy. Zdrajca to zagrożenie. Często jeszcze gorsze niż wróg. | * Jest wyczulony na sygnały, czy dana osoba jest wierna wobec grupy. Zdrajca to zagrożenie. Często jeszcze gorsze niż wróg. | ||
* Powoduje chęć ukarania osób, które zdradzają swoją grupę (np. rodzinę, kraj). | * Powoduje chęć ukarania osób, które zdradzają swoją grupę (np. rodzinę, kraj). Przykładowo Koran nie nakazuje zabijać muzułmanom wyznawców judaizmu. Dużo gorszy od żyda jest apostata – muzułmanin, który zdradził lub po prostu porzucił swoją wiarę. Jego należy zabić. | ||
==== Autorytet/bunt ==== | ==== Autorytet/bunt ==== | ||
* Wyewoluował jako sposób na wyzwanie budowania relacji przynoszących nam korzyści w obrębie hierarchii społecznej. Stał się szczególnie ważny, gdy ludzie przyjmowali osiadły tryb życia, prowadzący do zwiększenia własności prywatnej oraz liczebności grup. | * Wyewoluował jako sposób na wyzwanie budowania relacji przynoszących nam korzyści w obrębie hierarchii społecznej. Stał się szczególnie ważny, gdy ludzie przyjmowali osiadły tryb życia, prowadzący do zwiększenia własności prywatnej oraz liczebności grup. | ||
* Przywódcy pełnią istotną funkcję kontrolną. U szympansów samce alfa łagodzą niektóre konflikty i tłumią dużą ilość starć, do których dochodzi w grupie. Bez | * Przywódcy pełnią istotną funkcję kontrolną. U szympansów (małp najbliżej spokrewnionymi z ludźmi) samce alfa łagodzą niektóre konflikty i tłumią dużą ilość starć, do których dochodzi w grupie. Bez przywódcy obserwuje się ich znacznie więcej. | ||
* Ludzka władza nie jest tylko brutalną siłą popartą groźbą przemocy. Ludzie sprawujący władzę biorą na siebie odpowiedzialność za utrzymanie porządku i sprawiedliwości. | * Ludzka władza nie jest tylko brutalną siłą popartą groźbą przemocy. Ludzie sprawujący władzę biorą na siebie odpowiedzialność za utrzymanie porządku i sprawiedliwości. | ||
* | * Kod ten sprawia, że czujemy potrzebę szczególnego szanowania osób wyżej w hierarchii oraz kierowania ludźmi niżej w hierarchii. | ||
==== Świętość/upodlenie ==== | ==== Świętość/upodlenie ==== | ||
* Wyewoluował jako odpowiedź na dylemat wszystkożercy. Z jednej strony mogliśmy przebierać w szerokim wachlarzu pokarmów, ale z drugiej strony musieliśmy uważać, gdyż któryś z nich mógł być trujący. Większe szanse na przetrwanie i przekazanie genów dalej miały osoby odczuwające odpowiednio skalibrowany wstręt, który chronił przed zatruciami, patogenami i pasożytami. | * Wyewoluował jako odpowiedź na dylemat wszystkożercy. Z jednej strony mogliśmy przebierać w szerokim wachlarzu pokarmów, ale z drugiej strony musieliśmy uważać, gdyż któryś z nich mógł być trujący. Większe szanse na przetrwanie i przekazanie genów dalej miały osoby odczuwające odpowiednio skalibrowany wstręt, który chronił przed zatruciami, patogenami i pasożytami. | ||
* Sprawia, że pewne osoby/przedmioty i idee są odbierane jako czyste/wzniosłe, podczas gdy inne jako nieczyste/godne potępienia. Gdyby nie uczucie wstrętu, prawdopodobnie nie mielibyśmy poczucia "świętości". Obejmuje ono między innymi przekonanie, że ludzkie ciało jest czymś więcej niż kawałkiem mięsa i nie powinno się go traktować jako prywatny plac zabaw. | * Sprawia, że pewne osoby/przedmioty i idee są odbierane jako czyste/wzniosłe, podczas gdy inne jako nieczyste/godne potępienia. Gdyby nie uczucie wstrętu, prawdopodobnie nie mielibyśmy poczucia "świętości". Obejmuje ono między innymi przekonanie, że ludzkie ciało jest czymś więcej niż kawałkiem mięsa i nie powinno się go traktować jako prywatny plac zabaw. | ||
* | * Za nieczyste uważamy zwykle te zachowania, które w przeszłości niepotrzebnie narażały ludzi na choroby np. seks dla przyjemności. | ||
==== Wolność/ucisk ==== | ==== Wolność/ucisk ==== | ||