Tekst źródłowy strony Prywatność cyfrowa - poradnik

<div class="bookpage">

Masz dość tego, że [[Kapitalizm inwigilacji|kapitaliści inwigilacji]] nieustannie próbują Cię podglądać? W poniższym artykule społeczność [[Mruczek Wiki]] gromadzi porady, jak zwiększyć swoją prywatność cyfrową.

Jako uzupełnienie naszych rad polecamy sprawdzić [[Ciemna strona]], [[Privacy Guides]] oraz inne materiały proponowane w navboxie na dole artykułu. 

{{Do rozbudowy|Więcej uprawnień Android, ustawienia Windows, firewall, usuwanie nieużywanych aplikacji, wybór wyszukiwarki, usunięcie konta w mediach społecznościowych, alias e-mail, HTTPS, embedy FB oraz Twittera}}
{{Achtung|Zwróć uwagę, że poniższy zbiór nie jest dziełem badaczy bezpieczeństwa, tylko jest swobodnym dziełem społeczności. Jeśli zachowanie prywatności to dla Ciebie sprawa życia lub śmierci, lepiej skonsultuj swoje decyzje z kimś lub czymś kompetentnym.}}

== Przeglądarka ==

=== Prywatność przeglądarki ===
Współczesne strony mogą być wypchane po brzegi elementami śledzącymi działającymi na najróżniejsze sposoby. Twoja przeglądarka często będzie głównym narzędziem próbującym je powstrzymać. Dlatego wybór przeglądarki jest istotny

==== Rozwiązanie: Wybór przeglądarki stawiającej na prywatność ====
Społeczność [[MruczekWiki]] szczególnie rekomenduje [[Brave]] lub [[Firefox]]. Obie mają zarówno wersję PC i mobilną. Obie pozwalają blokować elementy śledzące i reklamy także na telefonie. 

Możesz też sprawdzić rekomendacje [[Privacy Guides]] w wyborze [https://www.privacyguides.org/en/desktop-browsers/ przeglądarki PC] oraz [https://www.privacyguides.org/en/mobile-browsers/ przeglądarki mobilnej].

==== Rozwiązanie: Wyłączenie telemetrii ====
Warto wyłączyć w przeglądarce wszelkie rzeczy wysyłające informacje w celach "ulepszania produktu lub usługi". Nawet jeśli opisy zapewniają anonimowość.

'''Brave:'''

Brave jest o tyle uprzejmy, że pyta przy pierwszym uruchomieniu o zgodę. Jednakże warto się upewnić, że na pewno nic nie jest włączone. 
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Prywatność i bezpieczeństwo</code>
# Znajdź sekcję <code>Gromadzenie danych</code>
# Wyłącz wszystkie opcje zbierające dane

'''Firefox:'''

Firefox w wersji 128 wprowadził system reklam "zapewniający prywatność", którego prywatność nie jest taka oczywista ([https://www.privacyguides.org/articles/2024/07/14/mozilla-disappoints-us-yet-again-2/ Więcej]). W dodatku został cichaczem ludziom włączony bez pytania. Oprócz tego warto wyłączyć także resztę telemetrii. 
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Prywatność i bezpieczeństwo</code>
# Znajdź sekcję <code>Dane zbierane przez program Firefox</code>
# Wyłącz wszystkie opcje zbierające dane
# Następnie znajdź sekcję <code>Preferencje dotyczące reklam na witrynach</code>
# Wyłącz zezwolenie

=== Reklamy i elementy śledzące na stronach ===
Reklamy na stronach nie tylko irytują, ale także szpiegują. Reklamodawca często jest w stanie sprawdzić, komu reklama się wyświetliła, kto w nią kliknął itp. Niektóre reklamy mogą wyciągać bardzo wiele informacji o Twoim urządzeniu, przeglądarce, zachowaniu. Same strony też nie pozostają dłuższe. Mogą dodawać do kodu elementy próbujące Cię zidentyfikować, nawet jak nie jesteś zalogowany i nie posiadasz konta. 

==== Rozwiązanie: Blokowanie reklam ====
Niektóre przeglądarki posiadają wbudowane blokowanie reklam. W innych będzie konieczna instalacja wtyczki.

'''Przeglądarka:'''<br>
Jeśli Twoja przeglądarka oferuje blokowanie reklam, sprawdź, jakie ustawienia posiada. Często można przełączyć z opcji lekkiej na agresywną. Zalecamy to zrobić. Przy agresywnym ustawieniu część stron może gorzej działać, ale to najwyżej dla nich zrobisz wyjątek i na nich przestawisz blokowanie na łagodne. Reklamy przepuszczone przez łagodne ustawienie mogą Cię szpiegować. Dlatego dobrze blokować wszystko. 

'''Wtyczka:'''<br>
Jeśli Twoja przeglądarka nie posiada wbudowanego blokowania reklam, warto zainstalować [[uBlock Origin]]. Jest to wtyczka rozwijana przez społeczność, która blokuje wszystko, co tylko może. Inne wtyczki często przepuszczają reklamy, których autorzy zapłacili twórcom wtyczki. Przepuszczone w ten sposób reklamy mogą Cię szpiegować. Dlatego dobrze blokować wszystko. 

'''UWAGA!'''<br>
Blokery reklam często oferują także niestandardowe filtry. Jeśli jednak pokusisz się na nietypowe ustawienia, będziesz się bardzo wyróżniać w tłumie. Strona może Ciebie rozpoznawać po tym, że blokujesz wyświetlanie elementów w charakterystycznej konfiguracji. W celu zwiększonej anonimowości rekomenduje się pozostawić domyślne filtry.

==== Rozwiązanie: Blokowanie fingerprintingu ====
Przeglądarki nastawione na prywatność często oferują blokowanie fingerprintingu. Warto mieć tę opcję włączoną. 

Fingerprinting obejmuje techniki, które próbują rozpoznać użytkownika na podstawie unikalnych cech jego zachowania, oprogramowania i sprzętu (tzw. odcisków palca). Przykładowo skrypty śledzące mogą Ciebie rozpoznawać na podstawie połączenia informacji o używanej przeglądarce, rozmiarze okna przeglądarki, wersji systemu operacyjnego, używanej karcie graficznej itp. Przy analizie odpowiednio wielu cech możliwe jest utworzenie zbioru charakterystycznego tylko dla Ciebie i przypisanie Tobie identyfikatora. Dzięki temu reklamodawca może śledzić Twoją aktywność online, bo rozpozna Cię na wielu stronach. 

'''Brave:'''

Aby blokować fingerprinting:
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Tarcze</code>
# Zaznacz <code>Zablokuj zdejmowanie odcisków palca</code>
# Teraz wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Prywatność i bezpieczeństwo</code>
# Zaznacz <code>Zablokuj zdejmowanie odcisków palców na podstawie moich preferencji językowych</code>

==== Rozwiązanie: Blokowanie JavaScript ====
Procedura może się znacząco różnić od przeglądarki. Domyślnie warto mieć JavaScript wyłączone i włączać je dopiero, gdy jest niezbędne. 

Wiele elementów śledzących wymaga JavaScript do działania, więc zablokowanie go pokrzyżuje im plany. 

'''Brave:'''

Aby mieć domyślnie wyłączony JavaScript:
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Tarcze</code>
# Zaznacz <code>Blokuj skrypty</code>

Aby włączyć JavaScript na danej stronie:
# Wejdź na stronę internetową
# Kliknij ikonę tarczy (lew w pasku adresu)
# Wyłącz <code>Blokuj skrypty</code>

=== Ciasteczka ===
Ciasteczka (''cookies'') to pliki zapisywane przez stronę w Twojej przeglądarce. Gdy ponownie wejdziesz na tę samą stronę, ów strona może odczytać zapisane ciasteczka i upewnić się, że to ta sama osoba. Może użyć tego chociażby, żeby Ciebie zalogować. Wiele serwisów zapisuje w ciasteczkach także Twoje preferencje np. dark mode. Niestety te wszystkie informacje to łakomy kąsek dla kapitalisów inwigilacji. Jeśli zależy Tobie na prywatności, musisz ograniczyć gromadzenie ciasteczek. 

==== Rozwiązanie: Usunięcie nieużywanych ciasteczek ====
Znajdź w swojej przeglądarce ustawienie, gdzie znajdują się zapisane ciasteczka i usuń te, które uznasz za zbędne. Będą to chociażby strony, na które już raczej nigdy nie wejdziesz, albo wchodzisz bardzo rzadko. 

==== Rozwiązanie: Wyłączenie ciasteczek stron trzecich ====
Prawdopodobnie Twoja przeglądarka ma tę opcję domyślnie wyłączoną. Ale dobrze na wszelki wypadek się upewnić. 

==== Rozwiązanie: Włączenie automatycznego kasowania ciasteczek ====
Większość ciasteczek zapisywanych w przeglądarce zapewne się Tobie nie przyda. Dlatego dobrym pomysłem może być ustawienie, by domyślnie przeglądarka kasowała ciasteczka po zamknięciu. Strony, dla których chcesz zachowywać ciasteczka, możesz dodać do wyjątków. 

'''Brave:'''

W przeglądarce Brave jest o tyle wygodnie, że zapisywanie bądź kasowanie ciasteczek dla każdej strony jest pod ręką w tarczach (ikona lwa w pasku adresu).

Aby włączyć automatyczne kasowanie ciasteczek:
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Tarcze</code>
# Zaznacz <code>Zapomnij mnie po wyjściu ze strony</code>

Aby zachować ciasteczka wybranej witryny:
# Wejdź na stronę internetową
# Kliknij ikonę tarczy (lew w pasku adresu)
# Wyłącz <code>Zapomnij mnie po wyjściu ze strony</code>

'''Firefox:'''

Aby włączyć automatyczne kasowanie ciasteczek:
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Prywatność i bezpieczeństwo</code>, a następnie zjedź do sekcji <code>Ciasteczka i dane witryn</code>
# Zaznacz <code>Usuwanie ciasteczek i danych witryn podczas zamykania przeglądarki Firefox</code>

Aby zachować ciasteczka wybranej witryny:
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Prywatność i bezpieczeństwo</code>, a następnie zjedź do sekcji <code>Ciasteczka i dane witryn</code>
# Kliknij przycisk <code>Wyjątki</code>
# Wpisz adres strony, której ciasteczka mają być zachowywane i kliknij przycisk <code>Zezwalaj</code>

== Android ==
=== Identyfikator reklamowy AAID ===
AAID to przypisany do Ciebie identyfikator reklamowy. Dzięki niemu reklamodawcy mogą powiązać ze sobą Twoje działania w różnych aplikacjach. Przykładowo jeśli ID 696662137 przestał regularnie otwierać aplikacje rozrywkowe, za to częściej otwiera aplikacje do dobrostanu psychicznego, być może ma [[Depresja|depresję]] i warto go zaspamować reklamami leków uspokajających oraz portali randkowych.

==== Rozwiązanie: Usunięcie identyfikatora reklamowego ====
Chociaż to może brzmieć groźnie, w rzeczywistości jest bardzo proste, a jedyną konsekwencją są gorzej dopasowane reklamy (straszne!).
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Bezpieczeństwo i prywatność</code>
# Znajdź opcję <code>Reklamy</code>. Może być zakopana pod przyciskami typu <code>Więcej ustawień prywatności</code>. 
# Usuń identyfikator reklamowy

Jeżeli z jakiegoś powodu będziesz potrzebować kiedyś identyfikatora reklam, możesz zawsze wygenerować nowy.

=== Lokalizacja na Androidzie ===
[[Szur|Szury]] fantazjują o mikroczipach w szczepionkach śledzących użytkowników, ale prawda jest taka, że już teraz jesteśmy nieustannie śledzeni przez smartfon w kieszeni. 

Na podstawie śledzenia lokalizacji można odtworzyć rutynę użytkownika, jego relacje z innymi oraz osobowość. Inne dane o lokalizacji wygeneruje [[Blog:Introwertycy są super!|introwertyk]] niż ekstrawertyk. Inne dane o lokalizacji wygeneruje dziecko niż dorosły. I tak dalej. Trudno wierzyć w zapewnienia o anonimowości, jeśli można sprawdzić, gdzie był użytkownik_692137 w ciągu ostatnich lat, każdego dnia, o każdej godzinie. 

'''UWAGA!''' Nawet jeśli wyłączysz w telefonie lokalizację, istnieje wiele innych sposoób na sprawdzenie, gdzie jesteś. Zapoznaj się ze wszystkimi rozwiązaniami poniżej. 

==== Rozwiązanie: Wyłączenie lokalizacji ====
Aby wyłączyć lokalizację:
# Na ekranie głównym rozwiń górny pasek
# Prawdopodobnie fabrycznie opcja lokalizacji nie będzie na wierzchu (ciekawe, dlaczego?)
# Przytknij palec w górny panel z przyciskami wi-fi itp., ale bez naciskania żadnego przycisku i przeciągnij palcem w dół
# W rozszerzonym widoku wyłącz lokalizację

Aby mieć lokalizację pod ręką:
# Na ekranie głównym rozwiń górny pasek
# Przytknij palec w górny panel z przyciskami wi-fi itp., ale bez naciskania żadnego przycisku i przeciągnij palcem w dół
# W rozszerzonym oknie znajdź przycisk odpowiadający za edycję np. ikonkę ołówka
# Edytuj górny panel tak, by przycisk lokalizacji był pod ręką

==== Rozwiązanie: Wyłączenie WI-FI ====
Kapitaliści inwigilacji mogą poznać Twoją pozycję na podstawie tego, jakie sieci WI-FI są w pobliżu. Możesz utrudnić im śledzenie wyłączając WI-FI. 

==== Rozwiązanie: Wyłączenie skanowania WI-FI ====
Skanowanie WI-FI to opcja działająca niezależnie od ustawień lokalizacji i WI-FI. Pozwala Ciebie zlokalizować także wtedy, gdy wyłączysz WI-FI oraz lokalizację. W dodatku dane, jakie zbiera Twój telefon, służą Google'owi do ulepszania dokładności tej opcji. 

Aby wyłączyć skanowanie WI-FI:
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Lokalizacja</code>
# Znajdź <code>Usługi lokalizacji</code>
# Wyłącz <code>Skanowanie WI-FI</code>

'''UWAGA!''' Aplikacje mogą tę opcję włączyć, jeśli uznają, że jej potrzebują. Możesz im jednak pokrzyżować plany, zabraniając im tej operacji. 

# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Aplikacje</code>
# Znajdź <code>Dostęp specjalny</code>
# Wybierz <code>Sterowanie WI-FI</code>
# Odbierz uprawnienia aplikacjom

==== Rozwiązanie: Wyłączenie osi czasu Google ====
Google gromadzi historię Twoich lokalizacji w osi czasu. Na szczęście można ją wyłączyć. 

'''Na PC:'''
# Wejdź w Google do swojego zarządzania aktywnością (powinno być pod linkiem: [https://myactivity.google.com/activitycontrols myactivity.google.com/activitycontrols])
# Wyłącz całkowicie oś czasu

'''Na Androidzie:'''
# Wejdź w <code>Ustawienia</code> → <code>Lokalizacja</code> → <code>Usługi lokalizacji</code>
# Wybierz <code>Oś czasu</code>
# Wyłącz całkowicie oś czasu

=== Elementy śledzące w aplikacjach ===
Aplikacja może wykorzystywać znane elementy śledzące, głównie do personalizacji reklam. Taki element może co jakiś czas pingować np. Google albo Facebooka, wysyłając do nich tonę informacji o Tobie i Twoim urządzeniu.

W przypadku Androida możesz sprawdzić aplikację pod kątem znanych elementów śledzących za pomocą [[Exodus]].

==== Rozwiązanie: Wybór aplikacji szanujących prywatność ====
Do wielu czynności można znaleźć alternatywną aplikację, która szanuje prywatność. Do odpowiednich poszukiwań mogą się przydać zasoby z navboxa na dole artykułu. Warto obczaić chociażby [[AlternativeTo]] i [[Privacy Guides]].

==== Rozwiązanie: Blokowanie elementów śledzących za pomocą apki ====
Niektóre aplikacje wykorzystują funkcję VPN w Androidzie, by kontrolować, wysyłanie czego i odbieranie czego jest blokowane, zwiększając tym samym prywatność. Nie jest to VPN, ale Android tak to odbiera.

Darmową opcją jest chociażby mobilna przeglądarka [[DuckDuckGo]], która działając w tle oferuje blokowanie znanych elementów śledzących.

== Zobacz też ==
'''MiauBlog:'''
* [[Blog:Kapitalizm inwigilacji to szaleństwo, które musimy zatrzymać|Kapitalizm inwigilacji to szaleństwo, które musimy zatrzymać]]

'''Navbox:'''
{{Navbox alternatywy dla gafa}}
</div>

[[Kategoria:Poradniki]]
[[Kategoria:Internet]]
[[Kategoria:Oprogramowanie]]