|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| {{Do rozbudowy|Artykuł pisałem dawno. Sporo tu "chłopskiego rozumu". Może w przyszłości napiszę go od nowa, znacznie porządniej. Wtedy też przeniosę go z kategorii "Pseudopsychologia" do "Psychologia" /kenex}} | | {{Do rozbudowy|Zrobić kolejne sekcje o cechach wyznawców teorii spiskowych i inne.}} |
| '''Teoria spiskowa''' - teoria tłumacząca różne wydarzenia i zjawiska w sposób sprzeczny z oficjalnymi wersjami wydarzeń. Często zakładają istnienie wielkiego spisku, nieujawnionych powiązań i ukrywania przez kogoś prawdy. Należy wyraźnie podkreślić, że samo określenie "teoria spiskowa" nie neguje jej prawdziwości. | | '''Teoria spiskowa''' – próba wyjaśnienia zdarzenia, przebiegu wydarzeń lub sytuacji stojąca w opozycji do powszechnie uznanej wersji, wynikająca z przeświadczenia o istnieniu spisku, czyli zakamuflowanej działalności grupy osób, które rzekomo zawarły tajne porozumienie dla osiągnięcia jakiegoś celu, zatajając prawdę przed opinią publiczną<ref>[https://pl.wikipedia.org/wiki/Teoria_spiskowa "Teoria spiskowa" - Wikipedia]</ref>. |
|
| |
|
| == Jak powstają teorie spiskowe? == | | == Co jest prawdą, a co jest mitem? == |
| | Ludzie czytając komentarze internetowe, które są przepełnione spiskowymi treściami, często sami nabierają przynajmniej drobnych wątpliwości. No bo skąd wiadomo, co jest prawdą? Może faktycznie szczepionki powodują autyzm, [[globalne ocieplenie]] nie istnieje, a Ziemia jest płaska? Bez zdobywanego latami wykształcenia trudno ocenić to samodzielnie. A przecież "MAMY MYŚLEĆ SAMODZIELNIE!!!". |
|
| |
|
| [[Plik:Kolejna_teoria_spiskowa.jpg|right]]
| | Wbrew pozorom istnieją sposoby, które bez eksperckiej wiedzy pozwalają odróżnić rzetelne informacje od bzdur. |
| Teorie spiskowe to świetny biznes! Książki i filmy opisujące teorie spiskowe zazwyczaj cieszą się dużym sukcesem komercyjnym. Niektórzy w nie wierzą, inni traktują jak współczesny odpowiednik tajemniczych opowieści przy ognisku, ale prawda jest taka, że to po prostu się sprzedaje.
| |
|
| |
|
| Badacze często mają 2 warianty do wyboru :
| | === Rozproszenie wyjaśnień === |
| * Badać zgodnie z faktami i publikować dane interesujące garstkę społeczeństwa (co powoduje często problemy z finansowaniem badań)
| | :Jest niedziela. Środek nocy. Budzi Cię powtarzający się dzwonek do drzwi. W końcu wstajesz, otwierasz drzwi, a tam sąsiad zlany potem, ledwo jest w stanie cokolwiek powiedzieć. - ''Pod żadnym pozorem nie wchodź na [[Kenex Spam Center]]'' - mówi - ''wyszło na jaw, że [[Kenex]] umieścił na nim kod CSS, który może uszkodzić wzrok!''". Chcesz dopytać o szczegóły, ale on pobiegł już ostrzec kolejnych. Po takim ostrzeżeniu wejdziesz od razu na forum? Może bezpieczniej jednak zajrzeć najpierw na [[MruczekWiki]] czy [[SMWMods]] i sprawdzić, czy nie ostrzegają przed wejściem na KSC? W końcu uszkodzenie wzroku to poważna sprawa, a Kenex nie jestem mistrzem w doborze kolorystyki. |
| * Stworzyć teorie spiskowe i wydać w formie płatnej publikacji (książka, film), dzięki czemu zarobią niemałe pieniądze na kolejne badania i swoje utrzymanie
| |
| Powyższe zjawisko tłumaczy, dlaczego pod teoriami spiskowymi podpisują się "wielkie nazwiska", co też można wykorzystać jako argument za tymi teoriami.
| |
|
| |
|
| Niektórym pewnie ciśnie się na usta, że powyższe stwierdzenia same spełniają kryteria teorii spiskowej. Dlatego na początku artykułu zostało napisane, że samo określenie "teoria spiskowa" nie neguje jej prawdziwości. Zwróccie też uwagę, że artykuł nie tworzy niesłychanej sieci powiązań, tylko wskazuje postępowanie poszczególnych badaczy jako niezależne od siebie, nastawione na zysk każdego z nich.
| | :Jest poniedziałek. Środek nocy. Znowu budzi Cię sąsiad. - ''Pod żadnym pozorem nie wchodź na Kenex Spam Center! [[Angelfrost]] dodaje wszystkie wątki do kategorii i jak ktoś pisząc zmieni kolejność tematów, ginie!''"<br> |
|
| |
|
| === Najczęściej podawane powody powstawania teorii spiskowych ===
| | :Sytuacja powtarza się wielokrotnie, ale za każdym ostrzeżenie brzmi nieco inaczej. We wtorek masz nie wchodzić na forum, bo [[ZioPeng]] zamyka wszystkie tematy użytkowników online. W środę masz nie wchodzić, bo [[Mruczek]] umieścił na stronie kod permanentnie inwigilujący [[Fap folder|fap foldery]] użytkowników. W czwartek o dziwo nie przyszedł. Może odsypia? |
| * Oczekiwanie na oficjalną wersję (np. wyniki śledztwa) trwa bardzo długo. W tym czasie powstają różne teorie.
| |
| * Znajomość tylko części faktów, do czego mogą przyczynić się media.
| |
| * Braki w wiedzy akademickiej wypełniane teoriami spiskowymi.
| |
| * Chęć uczynienia świata bardziej czarno-białym z jasnym wskazaniem zła.
| |
| * Chęć uczynienia otaczającej rzeczywistości ciekawszej.
| |
| * Chęć posiadania kozła ofiarnego, na którego można zwalić winę.
| |
| * Nawyk doszukiwania się wszędzie spisków.
| |
| * Brak wiary w przypadek.
| |
| * Media chcące wywołać duże zamieszanie, by zwiększyć swoją popularność.
| |
| * Badacze chcący zarobić na swojej teorii spiskowej.
| |
| * Szukanie pretekstu do rasizmu (np. antysemityzmu).
| |
| * Chęć ośmieszenia określonej osoby lub grupy osób.
| |
| * Wiara w starą propagandę, np. Żydokomunę.
| |
|
| |
|
| == Mit niezależnych naukowców ==
| | :Gdy w piątek słyszysz dzwonek do drzwi, zastanawiasz się, co tym razem usłyszysz. W międzyczasie przeglądasz spokojnie Kenex Spam Center [[Ulepszony styl domyślny na Kenex Spam Center|na telefonie]]. |
| Wyznawcy teorii spiskowych często lubią powoływać się na "niezależnych naukowców". Problem w tym, że zazwyczaj Ci naukowcy nie są niezależni z własnej woli.
| |
|
| |
|
| Instytut Badawczy albo poważne grono naukowców nie ma zamiaru podpisywać się pod absurdalnymi pracami, które zostaną wyśmiane przez świat naukowy. Dlatego taki badacz decyduje się wydać je w formie książki, by jego ciężka praca nie poszła na marne. Potem taka książka jest rozsławiana przez amatorskie filmiki na YT, a kasa leci :D
| | Sąsiad z powyższego przykładu jest zobrazowaniem zjawiska '''rozproszenia wyjaśnień'''. Gdy zapytamy dwudziestu ekspertów o przebieg tragicznego zamachu 11 września 2001 na wieże World Trade Center, w kluczowych kwestiach będą ze sobą zgodni, a ewentualne różnice pojawią się w drobnych szczegółach. W dodatku nawet jeśli będą to eksperci z różnych dziedzin, odmiennymi metodami będą dochodzić do podobnych wniosków. |
|
| |
|
| == Wyznawcy teorii spiskowych ==
| | Z kolei jeśli to samo zrobimy z dwudziestoma głosicielami teorii spiskowych, otrzymamy przeróżne, wzajemnie wykluczające się hipotezy. „''Zrobiła to Alkaida, ale rząd wiedział o ataku na WTC''”, „''zrobił to rząd, żeby wywołać wojnę''”, „''zrobili to Żydzi/Masoni/Mędrcy Syjonu''”, „''nikt tego nie zrobił – nie było żadnego zamachu''”. |
| Wyznawcy wszelkich teorii spiskowych zwykle są dość charakterystyczni w swoim zachowaniu.
| |
|
| |
|
| === Najczęściej spotykane cechy wyznawców teorii spiskowych ===
| | Gdy rzetelni badacze dochodzą do różnych wniosków, problem ten jest dostrzegany i gruntownie analizowany. Gdy wyznawczy spisku dochodzą do różnych wniosków, właściwie nic się nie dzieje. Nawet jeśli do różnych wniosków dochodzi ta sama osoba! Badacze z brytyjskiego University of Kent odkryli, że ci sami ludzie wierzą w to, że Osama Bin Laden nadal żyje oraz w to, że był już martwy, gdy do jego kryjówki przybył oddział specjalny. Jak to możliwe? Spoiwem teorii spiskowych nie jest spójność logiczna czy spójność dowodów. Jest nim poczucie misji, strachu czy niechęci wobec określonych przeciwników. |
| * W sytuacjach z życia codziennego często doszukuje się spisków. Ciocia na pewno coś kombinuje.
| |
| * W nowych sytuacjach często z góry zakłada, że oficjalna wersja MUSI być nieprawdziwa.
| |
| * Ślepą wiarę w teorie spiskowe nazywa "myśleniem".
| |
| * Często jest kompletnie głuchy na argumenty drugiej strony sprowadzając je do propagandy, dlatego nawet nie chce spojrzeć choćby na opracowania NASA, które zajmują się obalaniem teorii spiskowych.
| |
| * Podaje mało konkretów, co próbuje przysłonić słowami typu - "Włączcie myślenie i nie wierzcie, co mówią w telewizji"
| |
| * Często odsyła do źródeł, których zdobycie jest trudne. W ten sposób chce utrudnić argumentowanie osobom nie wierzącym w teorie spiskowe. Nieraz okazywało się, ze dane źródło wcale nie porusza omawianego zagadnienia.
| |
| * Za "prawdziwe dokumenty" uważa filmy pseudonaukowe, które często są tłumaczone z żółtymi napisami (stąd filmy o teoriach spiskowych nazywa się "filmami z żółtymi napisami", nawet jeśli takich nie mają)
| |
| * Uważa wiarę w przypadek za naiwność.
| |
| * Nie przeszkadza mu, że teorie spiskowe często wzajemnie się wykluczają.
| |
|
| |
|
| === Przykładowe wypowiedzi wyznawców teorii spiskowych ===
| | Podczas gdy eksperci dążą do spójnego wyjaśnienia rzeczywistości, twórcy spisków ciągle tworzą kolejne odgałęzienia, oddalając się od logiki, rozsądku i faktów. Dlatego internetowe komentarze próbujące dowieźć spisku, są często tak chaotyczne, bełkotliwe i po prostu nie trzymają się kupy<ref>[https://mitologiawspolczesna.pl/dlaczego-historia-ruchow-antyszczepionkowych-nas-interesowac-bardziej-niz-ostrzezenia/ WSTYDLIWA HISTORIA RUCHÓW ANTYSZCZEPIONKOWYCH]</ref>. |
| * ''Przecież to oczywiste, że lądowanie na Księżycu było nagrane w studiu! Zacznijcie myśleć!''
| |
| * ''Ludzie nadal są tak naiwni, że wierzą w przypadek?''
| |
| * ''Wiele dokumentów pokazujących, że za zamachami stał prezydent USA, można znaleźć na YouTube! Telewizja kłamie!''
| |
| * ''Nie potrzeba dowodów! Wystarczy zdrowy rozsądek!''
| |
| * ''Ludzie uważają myślących za wariatów. Ktoś o to zadbał.''
| |
|
| |
|
| == Dlaczego ludzie wierzą w spiski? == | | == Przypisy == |
| | <references/> |
|
| |
|
| === Forma ===
| | [[Kategoria:Psychologia]] |
| Aby ludzie uwierzyli w daną teorię, w książkach i filmach autorzy starają się zaszokować odbiorcę. Mroczna muzyka, przerażające zdjęcia, sugerowanie dużego zagrożenia. Ludzie pod wpływem tych czynników przestają myśleć racjonalnie i przyjmują podawane informacje bardziej bezkrytycznie.
| | [[Kategoria:Polityka]] |
| | |
| === Pareidolia ===
| |
| "W tym znaku jest ukryte 666!". Często można usłyszeć tego typu bzdury od spiskowców. Za to odpowiada zjawisko dopatrywania się znanych kształtów w przypadkowych szczegółach zwane pareidolią. https://pl.wikipedia.org/wiki/Pareidolia
| |
| | |
| == Efekt potwierdzenia jako motor teorii spiskowych ==
| |
| Efekt potwierdzenia to "''tendencja do preferowania informacji, które potwierdzają wcześniejsze oczekiwania i hipotezy, niezależnie od tego, czy te informacje są prawdziwe''" (Wikipedia). Mówiąc prościej - jeśli człowiek sobie coś ubzdura, to będzie tkwił w tym przekonaniu aż do śmierci. Na temat tego zjawiska przeprowadzono wiele interesujących badań ( [http://pl.wikipedia.org/wiki/Efekt_potwierdzenia Przeczytaj (PL)] ). Na przykład udowodniono, że ludzie lepiej oceniają osobę opisaną jako " „inteligentną, przedsiębiorczą, impulsywną, krytyczną, upartą i zazdrosną”" niż opisaną tak samo, tylko w odwrotnej kolejności (zaczynając od "zazdrosną" i kończąc na "inteligentną").
| |
| | |
| Efekt potwierdzenia występuje także wśród wyznawców teorii spiskowych. Oni weryfikują fakty pod kątem zgodności z ich teoriami spiskowymi. Działa to bardzo podobnie do [[Propaganda| nowoczesnej definicji propagandy]] stosowanej przez internautów. Jeśli dana informacja zgadza się z wyznawaną przez nas teorią, wtedy zostaje uznana za prawdziwą. Gdy dana informacja (często naukowa) zaprzecza naszym poglądom, wtedy jest nieprawdziwym wynikiem zmowy premiera / rządu / iluminatów / reptilianów / kosmitów itp.
| |
| | |
| == Dlaczego nie obala się teorii spiskowych oficjalnie? ==
| |
| Można się zastanawiać, dlaczego wiele teorii spiskowych nie jest oficjalnie obalana (NASA jest tu nielicznym wyjątkiem). W końcu skoro to prawda, powinno im zależeć. Cóż. Obalane teorii spiskowych to walka z wiatrakami, bo gdy jedna jest obalona, zaraz rodzi się następna. Do tego oficjalne komunikaty są z góry uznawane za fałszywe. Przykładem może być oficjalna opozycja NASA wobec teorii negujących lądowanie na Księżycu. Najczęstszą reakcją spiskowców jest - "''nawet nie zamierzam czytać tej propagandy''".
| |
| | |
| Oficjalna walka z teoriami spiskowymi może być również wykorzystana przez spiskowców - "''Ale po co oni to piszą? Przecież prawda sama by się obroniła! To dowód, że oni kłamią!''". Na oszołomów nie ma mocnych. Szkoda czasu.
| |
| | |
| == Nie każda teoria spiskowa musi być nieprawdziwa! ==
| |
| Co najmniej 99,99% teorii spiskowych można włożyć między bajki, ale nie 100%. Przykładem teorii spiskowej, która okazała się prawdziwa, jest znaczna inwigilacja ze strony amerykańskich służb (m.in. PRISM) ujawniona przez Edwarda Snowdena. Dlatego nie należy wpadać w drugą skrajność i zabijać się o oficjalną wersję. Należy jednak w tym wszystkim zachować zdrowy rozsądek, a nie wypełniać braki w wiedzy teoriami spiskowymi.
| |
| | |
| == Warto przeczytać ==
| |
| * [http://pl.wikipedia.org/wiki/Teorie_spiskowe_o_lądowaniu_Apollo_na_Księżycu Obalenie teorii spiskowych dotyczących lądowania na Księżycu (PL)]
| |
| * [http://www.crazynauka.pl/dlaczego-wierzymy-w-teorie-spiskowe/ Dlaczego wierzymy w teorie spiskowe? (PL)]
| |
| * [http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1512460,1,rozmowa-z-psychologiem-o-teoriach-spiskowych.read Rozmowa z psychologiem o teoriach spiskowych (PL)]
| |
| * [http://forsal.pl/artykuly/921469,najwieksze-teorie-spiskowe-na-swiecie.html Artykuł "Przypadek? Nie sądzę. O tym, jak rodzą się wielkie teorie spiskowe" w serwisie Forsal (PL)]
| |
| | |
| == Przykłady teorii spiskowych opisanych na Mruczek Wiki ==
| |
| * [[Imperium Kenedix]] nie istnieje.
| |
| * [[Kenexica (użytkownik)]] to multikonto Kenexa.
| |
| * [[Sky'owo nie istnieje]].
| |
| | |
| == Zobacz też ==
| |
| * [[Dowód anegdotyczny]]
| |
| * [[Epoka postprawdy]]
| |
| * [[Konsensus naukowy]]
| |
| * [[Kwejkowicz]]
| |
| * [[Onetowiec]]
| |
| * [[Prawicowa propaganda]]
| |
| * [[Pseudointeligent]]
| |
| * [[Syndrom Wina Tuska]]
| |
| * [[Syndrom zawsze w sieci]]
| |
| | |
| == Sponsorzy ==
| |
| ''Artykuł sponsorowany przez Iluminatów i Reptilianów.''
| |
| | |
| [[Kategoria:Pseudopsychologia]] [[Kategoria:Internet]] [[Kategoria:Nauka]] [[Kategoria:Ludzie]]
| |